برآمدگی دیسک کمر یا لغزندگی دیسک کمر یا اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) یکی از عوارض ستون فقرات است. برآمدگی دیسک معمولاً با لغزندگی رو به جلو یا عقب یک مهره نسبت به مهره بعدی رخ می دهد. سرخوردن رو به جلوی مهره بالایی روی مهره پایینی آنترولیستزیس گفته می‌شود. حال آن که سر خوردن رو به عقب به اصطلاح رترولیستزیس گفته می‌شود.

بهتر است قبل از ایجاد عوارض، با کلینیک درد مهرگان مشورت فرمایید.

نشانه های بیرون زدگی دیسک

هنگامی که یک دیسک در قسمت پایین ستون فقرات شما برآمده یا پاره می شود، ممکن است در ناحیه کمر و یا پای خود احساس درد کنید. برای اینکه علت اصلی دیسک کمر خود را شناسایی کنید سه علت مهم آن را بیان می‌کنیم:

1. در هنگام نشستن
   فعالیتی که فشار زیادی بر دیسک‌های تحتانی ستون فقرات شما وارد می‌کند نشستن است. اگر فتق یا برآمدگی دیسک کمر دارید، این افزایش فشار در داخل دیسک ممکن است باعث برجسته‌تر شدن برآمدگی شود. همچنین ممکن است هنگام نشستن کمردرد شما را تشدید کند.

بیرون زدگی دیسک

1. انتشار درد به پا (سیاتیک)
   دیسک‌های کمر شما معمولاً در ناحیه خلفی (پشت) و یا جانبی (سمت راست یا چپ) که در مجاورت ریشه‌های عصبی نخاعی شما قرار دارد، فتق یا برآمدگی دیسک کمر دارند. فتق دیسک ممکن است از طریق یکی یا چند مورد زیر این ریشه‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهد:
   • فشار بر عصب: هنگام نشت برآمدگی دیسک یا محتوای داخلی به بیرون، مستقیماً روی ریشه عصبی  فشار می‌آورد.
   • تحریک شیمیایی: هنگامی که فتق دیسک مواد تحریک کننده شیمیایی اسیدی را از مواد دیسک خارج می‌کند، ممکن است باعث التهاب و تحریک در ناحیه اطراف ریشه عصب شود.
     سپس عملکرد ریشه عصبی آسیب‌دیده تغییر می‌کند و ممکن است درد سوزشی همراه با بی‌حسی، ضعف یا سوزن سوزن شدن در جلو و یا پشت ران، ساق و یا پای خود احساس کنید. به این علائم معمولاً سیاتیک می‌گویند. علائم و نشانه های سیاتیک معمولاً روی یک پا تأثیر می گذارد.
2. درد تشدید توسط فعالیت‌های خاص
   کمردرد و یا سیاتیک ممکن است زمانی که فعالیت‌های خاصی انجام می‌دهید بدتر شود، مانند:
   • خم شدن به جلو یا پایین آوردن سر
   • بلند کردن یک جسم سنگین
   • هل دادن یا کشیدن یک جسم سنگین
   • سرفه کردن
   • عطسه کردن

برآمدگی دیسک گردن

دیسک برآمده در ستون فقرات گردنی می‌تواند در هر یک از مهره‌هایی که ستون فقرات بالایی را تشکیل می‌دهند، رخ دهد که به‌عنوان C1 تا C7 توصیف می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که فشاری که در قسمت داخلی دیسک های گردن قرار دارد، لایه بیرونی دیسک های بین مهره ای را کشیده و باعث برآمدگی آن ها می شود. دیسک C5-6 شایع ترین محل برآمدگی دیسک ستون فقرات گردنی است که به دنبال آن برآمدگی های C6-7 و سپس C4-5 قرار دارد.

درد رادیکولر ناشی از عصب سیاتیک

دیسک های برآمده گردن می توانند علائمی مانند درد، بی حسی، گزگز و ضعف را ایجاد کنند که از طریق گردن، شانه ها، بازوها، دست ها و انگشتان تابش می کند. این دیسکها همچنین می تواند منجر به میلوپاتی و آسیب به نخاع شود. این مشکل، اختلال در راه رفتن، مشکل در انجام حرکات ظریف و سنگینی در پاها می‌دهد.

دیسک برآمده قفسه سینه

ستون فقرات قفسه سینه از استخوان ترقوه تا انتهای قفسه سینه گسترش یافتهاست. قسمت توراسیک از 12 مهره با برچسب T1-T12 تشکیل شده است. اگرچه برآمدگی دیسک در این ناحیه نادر است، اما می‌تواند علائمی مانند درد در قسمت بالای کمر را ایجاد کند که به معده و قفسه سینه می‌رسد.

برآمدگی دیسک قفسه سینه با مشکلات گوارشی، ریوی یا قلبی اشتباه تشخیص داده می شود. به همین دلیل است که برای تشخیص دقیق، مشورت سریع با یک پزشک متخصص بسیار حیاتی است.

دیسک برآمده کمر

دیسک‌های برآمده در قسمت پایین کمر یا ستون فقرات کمری می‌توانند از طریق مهره‌های L1-L5 که از کمر تا بالای باسن امتداد دارند، ایجاد شوند. آنها در این ناحیه بسیار شایع هستند و می توانند منجر به علائمی مانند درد پا، بی حسی در پاها، پاها یا انگشتان پا، کمردرد حاد و سایر علائم شوند. تقریباً 90 درصد از دیسک‌های برآمده در L4-L5 و L5-S1 رخ می‌دهند و باعث ایجاد درد در عصب L5 یا S1 می‌شوند که به سمت پایین عصب سیاتیک تابش می‌کند. دیسک برآمده در قسمت 4 و 5 کمری (L4-L5) معمولاً باعث گیرافتادگی عصب L5 می شود.

در ستون فقرات کمری، علائم به طور گسترده ای با مهره های خاصی که تحت تاثیر قرار می گیرند متفاوت است. علامت های L1 یا L2 شامل درد در ناحیه کمر و کشاله ران و/یا دردی است که به قسمت جلویی بالایی و داخل ران تابش می‌کند. علائم L3 یا L4 شامل درد در قسمت پایین کمر و/یا دردی است که به عضلات چهارسر ران در جلوی ران تابش می‌کند. علائم L5 شامل درد در قسمت پایین کمر و/یا درد در قسمت بیرونی ساق پا تا انگشتان پا است که ممکن است شامل بی حسی، ضعف و گزگز باشد.

بهبود برآمدگی دیسک کمر

درد لغزندگی دیسک کمر معمولاً سریع ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد، هیچ دلیل مشخصی برای درد وجود ندارد، مانند یک آسیب خاص یا فعالیت شدید بدنی. با این حال، درد ناگهانی احساس می‌شود.

این وضعیت می‌تواند بسیار دردناک باشد، اما برای اکثر افراد، علائم آن خیلی طول نمی‌کشد. تقریباً 90 درصد از افرادی که لغزندگی دیسک کمر دردناک را تجربه می‌کنند،

طی 6 هفته خوب می‌شوند  و دیگر درد را احساس نمی‌کنند، حتی اگر هیچ درمان پزشکی برای آن دریافت نکرده باشند.

علائم لغزندگی دیسک کمر و زمان مراجعه به پزشک

به گفته دکتر محید نجفی مدیر کلینیک درد مهرگان در صورت مشاهده این 3 نشانه به پزشک مراجعه کنید. پزشک کلینیک درد مهرگان ممکن است ترکیبی از درمان‌های غیرجراحی مانند داروهای تسکین‌دهنده درد و یک برنامه فیزیوتراپی و همچنین ارجاع به فوق تخصص درد ‌برای تزریق‌های کمری با هدایت تصویر را برای کمک به کاهش التهاب و تسکین درد توصیه کند.

اگر مشکلی در کنترل حرکات روده و یا مثانه، بی‌حسی در قسمت داخلی ران و ناحیه تناسلی خود و یا مشکل در شروع ادرار دارید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید.

این علائم و نشانه‌ها ممکن است نشان دهنده سندرم دم اسبی باشد، یک اورژانس پزشکی جدی، که با برخی فتق های شدید دیسک کمر امکان پذیر است.

مترجم: دکتر محید نجفی متخصص بیهوشی و درد، مدیر کلینیک درد مهرگان

تسکین درد دیسک کمر برای هرکسی متفاوت و ممکن است برای درمان از روشهای مختلفی استفاده شود. فتق دیسک کمر ممکن است باعث ایجاد دردی شود که به صورت تیز، سوزش یا تیر کشنده  از قسمت پایین کمر، از مسیر باسن و پایین پا (سیاتیک) توصیف می‌شود.

نکات مهم جهت تسکین درد دیسک کمر

در اینجا 5 نکته کمتر شناخته شده برای کمک به تسکین درد و ایجاد احساس بهتر در شما آورده شده است:

گرما و سرما درمانی می‌تواند به کاهش اسپاسم و درد عضلانی کمک کند

اعمال گرما و یا سرما درمانی در قسمت پایین کمر می‌تواند اسپاسم عضلانی را که معمولاً با فتق دیسک کمر وجود دارد کاهش دهد. گرما به شل شدن سفتی عضلانی که باعث اسپاسم می‌شود، افزایش جریان خون و بهبود خاصیت ارتجاعی بافت همبند کمک می‌کند. سرما دمای بافت محلی را کاهش می‌دهد که اثر ضد درد و ضد التهابی ایجاد می‌کند و در نتیجه درد را کاهش می‌دهد.

• • برای کاهش گرفتگی عضلانی، کیسه یا حوله گرم را در قسمت پشت خود بگذارید و این کار را صبحها یا قبل از انجام حرکات کششی ورزشی اعمال کنید.
  • سعی کنید یک پد گرم کننده یا کمپرس گرم را به صورت دوره ای در طول روز روی کمر خود قرار دهید. (حتما از یک سد فیزیکی مانند دستمال پارچه ای برای جلوگیری از آسیب حرارتی استفاده کنید).
  • همین روش را می‌توان با یک کیسه یخ بعد از کشش، ورزش یا ماساژ برای تسکین درد استفاده کرد (حتما از یک سد فیزیکی مانند حوله پارچه ای استفاده کنید تا از آسیب سرمایی جلوگیری کنید).
  • سایر وسایل انتقال گرما عبارتند از پوشش حرارتی چسبنده (حرارت مداوم و سطح پایین را در طی چندین ساعت فراهم می کند)، حمام گرم و یا دوش گرفتن در پایان روز.

به توصیه دکتر مجید نجفی چندین گزینه را امتحان کنید و ببینید چه چیزی برای شما بهتر است. نوع وسیله ایجاد کننده گرما و نحوه استفاده از آن اغلب به اولویت شخصی بستگی دارد.

فعالیت بدنی متوسط و آزاد شدن اندورفین

اگرچه ممکن است غیر منطقی به نظر برسد، اما در صورت داشتن فتق دیسک کمر، فعال ماندن می تواند درد را تسکین دهد. هنگامی که ورزش می کنید، بدن اندورفین ترشح می‌کند که به طور طبیعی می تواند خلق و خوی شما را بهبود بخشد و درک درد را کاهش دهد.
اکثر افراد مبتلا به فتق دیسک کمر قادر به تحمل فعالیت های کم هستند مانند:

• • پیاده روی در بیرون یا روی تردمیل
  • استفاده از مربی در تمرین سبک
  • دوچرخه سواری با دوچرخه دراز کشیده

اگر درد شما شدید است، ممکن است بخواهید یک فعالیت داخل  آب مانند آب درمانی را امتحان کنید. فعالیت‌های داخل  آب اغلب توصیه می‌شود زیرا شناور بودن در آب با گرانش مقابله می کند و تحمل بار روی دیسک های ستون فقرات شما را کاهش می‌دهد. پزشکان متخصص و فوق تخصص کلینیک درد مهرگان ممکن است یک برنامه فیزیوتراپی در آب یا شنا را به شما پیشنهاد دهد.

تاثیر برخی از موقعیت های خواب در تسکین درد دیسک کمر

درد ناشی از فتق دیسک کمر می تواند در طول شب بدتر شود. یا برعکس ممکن است هنگام خوابیدن در وضعیتی که فشار از ستون فقرات کاهش می یابد، راحت بخوابید. چند گزینه خوب عبارتند از:

• • از یک بالش زیر زانو برای کمک به کاهش فشار در قسمت پایین کمر استفاده کنید
  • به پهلو دراز بکشید و یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید تا ستون فقرات شما صاف و باسن شما متعادل بماند.

موقعیت خواب ترجیحی شما و قرار دادن بالش احتمالاً با توجه به محل فتق دیسک شما تعیین می شود. چند بالش و موقعیت مختلف را امتحان کنید تا ببینید چه چیزی برای شما بهتر است.

کاهش درد سیاتیک با روش مک کنزی

روش مکنزی یکی از انواع فیزیوتراپی است که شامل رویکرد خاصی برای ورزش است. برای درد فتق دیسک کمر، هدف این است که درد را از ساق پا (سیاتیک) دور کنید و آن را بیشتر در قسمت پایین کمر متمرکز کنید.

• • علائم خاص شما معمولاً تعیین می کند که فیزیوتراپیست کدام تمرینات را با روش مک کنزی پیشنهاد می کند.
  • پس از اینکه علائم شما از پای شما خارج شد، رویکرد معمولاً به توانبخشی طولانی مدت برای تقویت کمر و سایر گروه های عضلانی کلیدی تغییر می کند.

حتی پس از کاهش درد فتق دیسک کمر، برنامه تقویت و کشش کمر باید ادامه یابد تا خطر بازگشت درد کمر کاهش یابد.

تاثیر آزادسازی میوفاشیال یا ماساژ بر  کاهش درد

در حالی که درد میوفاشیال ممکن است منبع اصلی درد کمر نباشد، ممکن است یک منبع ثانویه از درد ناشی از فتق دیسک کمر و همچنین ساختارهای دیگر باشد. این موضوع می‌تواند با وضعیت نامناسب و عدم تحرک بدتر شود. رهاسازی میوفاشیال نوعی درمان دستی است که نشان داده شده است کمردرد را بهبود می‌بخشد. در حالی که تمرینات وضعیتی و رهاسازی میوفاشیال را می‌توان در فیزیوتراپی آغاز کرد، روش هایی وجود دارد که می توان در این مدت در خانه انجام داد.

• • از یک توپ لاکراس یا عصای ماساژ برای اعمال فشار بر روی نقاط دردناک یا ماشه ای در ناحیه کمر استفاده کنید.
  • هنگامی که یک نقطه دردناک یا ماشه ای روی کمرتان شناسایی شد، فشار را به مدت 1 تا 2 دقیقه ثابت نگه دارید تا عضله آزاد شود.
  • این مراحل را برای نقاط ماشه ای متعدد در ناحیه کمر تکرار کنید.
  • این تکنیک ممکن است در ابتدا درد را بدتر کند زیرا فشار بر عضلات ملتهب وارد می‌شود. استفاده از سرما درمانی (یخ) پس از رهاسازی میوفاشیال برای کاهش درد بسیار توصیه می شود.

در حالی که درد اکثر دیسک های کمری معمولاً در 6 هفته برطرف می‌شود، شما می خواهید در این مدت آن را مدیریت کنید و کنترل درد خود را به دست بگیرید. این نکات ممکن است برای همه کارساز نباشد، و ممکن است قبل از یافتن آنچه برای کمک به تسکین درد فتق دیسک کمر شما بهترین کار را انجام می دهد، زمان ببرد.

مترجم دکتر مجید نجفی متخصص بیهوشی و درد، مدیر کلینیک درد مهرگان

دیسک ستون فقرات به عنوان یک محور الاستیک قوی برای هر بخش مفصلی از ستون فقرات عمل می‌کند. این قسمت ثبات را فراهم و دامنه حرکت نسبتاً وسیعی را در تمام جهات در قسمت پایین کمر و گردن امکان‌پذیر می‌کند. اما زمانی که دیسک شروع به از دست دادن قدرت و انعطاف پذیری خود می کند، باعث ایجاد یک‌ سری از علائم دردناک و  ناتوان کننده می شود.

این مقاله درباره تمام مشکلان دیسک صحبت می کند و برجسته ترین نکاتی که باید در مورد مشکلات دیسک کمر بدانید را مرور می کند.

دیسک ستون فقرات چیست؟

دیسک های ستون فقرات شبیه استوانه گرد و در بالا و پایین صاف هستند. ضمناً به طور محکم به مهره های بالا و پایین آنها متصل می شوند. دیسک ها تا حدودی انعطاف پذیر هستند. آنها باعث جذب ضربه روی ستون فقرات می شوند.

به دلیل فشارهای زیادی که به کمر و گردن وارد می شود و تغییرات ناشی از افزایش سن، دیسک مستعد آسیب است.

• هنگامی پارگی دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات، منجر به کمردرد، پا درد و سایر علائم مانند بی حسی و ضعف شود.
• در گردن، مشکل دیسک می تواند منجر به درد و علائم در گردن، شانه، بازو و احتمالاً در دست شود.

مشکلات دیسک ممکن است به دلایل مختلف به طور اشتباه درک شوند. پزشکان متخصص ستون فقرات، همیشه در مورد علل درد مربوط به دیسک ستون فقرات اتفاق نظر ندارند. اما بیماران در درک این موضوع پیچیده مشکل دارند.

بسیاری از اصطلاحات تا حدودی به جای یکدیگر برای توصیف یک مشکل دیسک کمر استفاده می شوند. مانند عصب فشرده شده، دیسک تحلیل رفته، دیسک لغزیده، فتق دیسک، برآمدگی دیسک و غیره.

درد دیسک ستون فقرات در مقایسه با درد ریشه عصبی

ده ها اصطلاح برای توصیف مشکلات دیسک استفاده می شود. اما در واقع تنها دو دسته اصلی از مشکلات برای دیسک وجود دارد:

بیماری دژنراتیو دیسک ستون فقرات

اگر درد در خود دیسک ایجاد شود، بیمار درد محوری یا تیرکشنده را تجربه خواهد کرد. این وضعیت می‌تواند به عنوان بخشی از فرآیند پیری رخ دهد که در آن دیسک‌های ستون فقرات شروع به خشک شدن می‌کنند و در نتیجه مقداری از انعطاف‌پذیری و جذب شوک خود را از دست می‌دهند. به عنوان بخشی از این فرآیند، بخش داخلی دیسک روی هم‌می خوابد و بالشتک کم قطر تری بین مهره‌های استخوانی در ستون فقرات ایجاد می‌کند و قسمت بیرونی دیسک ممکن است دچار پارگی‌های کوچک شود که همگی می‌توانند باعث درد شوند.

علت دقیق درد ایجاد شده توسط دیسک هنوز بحث برانگیز است، اما می تواند هم یک واکنش بیوشیمیایی و هم یک جزء بیومکانیکی وجود داشته باشد.

در سایت کلینیک درد‌مهرگان، اصطلاحی که به طور مداوم برای توصیف این نوع درد استفاده می شود “بیماری دیسک دژنراتیو” است.

فتق دیسک کمر

اگر مشکل دیسک کمر باعث درد ریشه عصبی شود یا درد در امتداد یکی از اعصابی که از ستون فقرات خارج می شود حرکت کند، به آن درد رادیکولار می گویند. اگر مواد داخلی دیسک، هسته نرم، از دیسک نشت کند (یا «فتق» کند) و ریشه عصب را لمس کند، ممکن است این اتفاق بیفتد. مواد داخل دیسک به شدت التهاب زا هستند و هرگونه تماس با عصب می تواند باعث درد شود.

درد و سایر علائم، مانند بی‌حسی، گزگز یا ضعف، معمولاً در طول مسیر عصب حرکت می‌کنند، به طوری که دیسکی که در قسمت پایین ستون فقرات فتق می‌کند باعث ایجاد درد در امتداد عصب سیاتیک از طریق پشت ساق پا می‌شود. فتق دیسک ستون فقرات گردنی باعث ایجاد دردی می شود که در بازو پخش می شود.

در سایت کلینیک درد مهرگان، اصطلاحی که به طور مداوم برای توصیف این نوع درد استفاده می شود «فتق دیسک» است.

صرف نظر از اینکه مشکل دیسک چه نامیده می شود – مثلا لغزش دیسک، دیسک برآمده، دیسک تحلیل رفته و غیره – برای بیمار بسیار مهم است که بفهمد آیا درد در خود دیسک ایجاد می شود یا اینکه درد در امتداد عصب است.

تشخیص دقیق علت درد بیمار برای تعیین گزینه های درمانی مناسب مورد نیاز است. برای بحث دقیق تر، به تشخیص مشکلات دیسک مراجعه کنید.

مترجم دکتر مجید نجفی متخصص بیهوشی و درد، کلینیک درد مهرگان

دیسک بین مهره‌ای L3-L4 که در وسط ستون فقرات کمری قرار دارد، نقش مهمی در تحمل وزن بالاتنه و محافظت از دم اسب (اعصابی که از طناب نخاعی پایین می‌آیند) دارد. در حالی که بخش حرکتی L3-L4 در مقایسه با دیسک های پایین تر احتمال آسیب کمتری دارد، ممکن است در معرض تخریب، ضربه و مشکلات مربوط به دیسک باشد.

این مقاله آناتومی بخش حرکتی L3-L4، مشکلات بالقوه ای که ممکن است در این ناحیه رخ دهد و گزینه های درمانی را مرور می کند.

در صورت داشتن مشکلات دیسک، تنگی کانال نخاعی یا سیاتیک، با ما تماس بگیرید 22873994-021

آناتومی بخش حرکتی ستون فقرات L3-L4

قطعه حرکتی L3-L4 شامل ساختارهای زیر است:

مهره های L3 و L4

هر مهره از یک بدنه مهره در جلو و یک قوس مهره در پشت با ویژگی های زیر تشکیل شده است:

دیسک های بین مهره ای

• ارتفاع بدنه مهره L3 در جلو و عقب برابر است. L4 در جلو نسبت به عقب بلندتر است.
• قوس مهره دارای 3 برآمدگی استخوانی است: یک اسپاینوس پروسس در وسط و دو استخوان عرضی در دو طرف. L3 بلند ترین اسپاینوس پروسس را در ناحیه کمر دارد.
• ناحیه بین اسپاینوس پرپسس و ترنسورس پروسس را لامینا می گویند. ناحیه بین ترنسورس پروسس و جسم مهره را پدیکل می نامند.

مهره های L3 و L4 در پشت توسط یک جفت مفاصل فاست (مفاصل zygapophyseal) به هم متصل می شوند که توسط غضروف مفصلی پوشانده شده اند تا حرکات ظریف بین سطوح مفصلی را فراهم کنند.

دیسک بین مهره‌ای L3-L4

یک دیسک ساخته شده از یک هسته نرم و ژلاتینی (nucleus pulposus) که توسط لایه های سختی از بافت فیبری احاطه شده است (annulus fibrosus) بین بدنه های مهره L3 و L4 قرار دارد. این دیسک عملکردهای بالشتکی و ضربه‌گیر را برای محافظت از مهره‌ها از ساییدگی در برابر یکدیگر در طول حرکات ستون فقرات فراهم می‌کند.

عصب بخش نخاعی L3

ریشه های عصبی نخاعی L3 از طریق سوراخ های استخوانی کوچک (فورامینای بین مهره ای) در سمت چپ و راست کانال بخش نخاعی از دم اسبی خارج می شوند. عصب L3 نواحی خاصی از پوست و عضلات اندام تحتانی را عصب دهی می کند.

• درماتوم L3 ناحیه ای از پوست است که از طریق عصب نخاعی L3 حس آن قسمت از پوست را دریافت می کند و قسمت جلوی ران و قسمت داخلی ساق را شامل می شود.
• میوتوم L3 گروهی از عضلات است که توسط عصب نخاعی L3 کنترل می‌شود و شامل بخش‌هایی از ماهیچه‌های خاص در لگن، ران و ساق پا است.

بخش حرکتی L3-L4 یک محفظه استخوانی برای محافظت از اعصاب دم اسب و سایر ساختارهای ظریف فراهم می کند.

دیسک پاره

مشکلات احتمالی در دیسک بین مهره‌ای L3-L4

مشکلات احتمالی که ممکن است در قطعه حرکتی دیسک بین مهره‌ای L3-L4 رخ دهد عبارتند از:

آرتروز

دیسکهای L3-L4 معمولاً در معرض فشار چرخشی مکرر هستند، که ممکن است باعث ایجاد آرتروز در این مفاصل شود و در نتیجه درد مفصل فاست ایجاد شود.

اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو

تغییرات مرتبط با افزایش سن در مفاصل فاست ممکن است منجر به لغزش رو به جلو مهره L3 نسبت به L4 شود.

مشکلات دیسک

دیسک بین مهره‌ای L3-L4 ممکن است به دلیل تغییرات مرتبط با سن یا در اثر تروما دچار انحطاط یا فتق شود.

این دیسک، هنگامی که در معرض ترومای حاد قرار می گیرد، بخش حرکتی L3-L4 به ندرت ممکن است دچار دررفتگی مفصل فاست، شکستگی و یا آسیب به دم اسبی شود. به ندرت، تومورها و عفونت ها ممکن است بر بخش حرکتی L3-L4 تأثیر بگذارند.

علائم و نشانه های ناشی از L3-L4

بخش حرکتی L3-L4 ممکن است باعث درد عضلانی، درد دیسکوژنیک، درد رادیکولار (ریشه عصبی) و یا رادیکولوپاتی (درد تیر کشنده) شود که معمولاً کمر و یا پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دکتر مجید نجفی می گوید هنگامی که عصب بخش نخاعی L3 درگیر می شود، علائم زیر ممکن است رخ دهد:

• درد شدید، معمولاً به صورت تیر کشنده و یا احساس سوزش که ممکن است در ران و یا قسمت داخلی ساق ایجاد شود.
• بی حسی در ران و یا قسمت داخلی ساق
• ضعف در هنگام حرکت دادن ران و یا زانو در جهات مختلف.
• احساسات غیر طبیعی، مانند احساس سوزن سوزن شدن و یا سوزن سوزن شدن.

این علائم معمولا در یک پا تجربه می شود. به ندرت ممکن است هر دو پا با هم درگیر شوند.

آسیب به دم اسبی را سندرم دم اسب می گویند. این سندرم با ضعف، بی حسی، گزگز و یا فلج در هر دو پا مشخص می شود. همچنین ممکن است کاهش یا از دست دادن کامل کنترل روده و یا مثانه وجود داشته باشد. اقدام فوری پزشکی توسط جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات کلینیک درد مهرگان در این شرایط برای حفظ عملکرد پا بسیار مهم است.

درمان‌های غیرجراحی اغلب ابتدا برای درمان بیماری‌های ناشی از دیسک بین مهره‌ای L3-L4 انجام می‌شود، به‌جز سندرم دم اسب که باید با جراحی فوری مشورت شود. در موارد نادر، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود.

دکتر مجید نجفی متخصص بیهوشی و درد، کلینیک درد مهرگان

دژنراتیو دیسک کمر معمولاً به دلیل فشار روی ماهیچه‌های حمایت کننده از ستون فقرات و التهاب در اطراف فضای دیسک ایجاد می شود.

انحطاط به دلیل ساییدگی و پارگی دیسک ستون فقرات ناشی از افزایش سن رخ می دهد و ممکن است توسط آسیب، شیوه زندگی، و احتمالاً با استعداد ژنتیکی به درد مفاصل یا اختلالات اسکلتی عضلانی تسریع شود. بیماری دژنراتیو دیسک به ندرت از یک ضربه بزرگ مانند تصادف رانندگی شروع می شود. به احتمال زیاد به دلیل آسیب کم انرژی به دیسک است.

علل بیماری دژنراتیو دیسک کمر

کمردرد مرتبط با بیماری دژنراتیو دیسک کمر معمولاً از یک یا هر دو منبع زیر ایجاد می‌شود:

• التهاب، زیرا پروتئین های موجود در فضای دیسک اعصاب اطراف را تحریک می کنند – هم عصب کوچک در فضای دیسک و هم اعصاب بزرگتر که به پاها می روند (عصب سیاتیک).
• ناپایداری غیرطبیعی ریز حرکت، زمانی که حلقه های بیرونی دیسک به نام فیبروز حلقوی فرسوده می شوند و نمی توانند فشار وارده بر ستون فقرات را به طور موثر جذب کنند و در نتیجه حرکت در امتداد بخش مهره ای ایجاد می شود.

در طی یک دوره زمانی طولانی، درد ناشی از بیماری دیسک دژنراتیو کمر در نهایت به جای بدتر شدن تدریجی کاهش می یابد. این تسکین درد به این دلیل اتفاق می‌افتد که دیسک کاملاً تحلیل رفته دیگر هیچ پروتئین التهابی ندارد (که می‌تواند باعث درد شود) و معمولاً در یک موقعیت ثابت فرو می‌رود و حرکت ریز که باعث ایجاد درد می‌شود را از بین می‌برد.

آبشار دژنراتیو دیسک کمر

هنگامی که صفحه انتهایی دیسک آسیب می بیند، خون رسانی به دیسک ها به خطر می افتد و منجر به کمبود مواد مغذی و اکسیژن می‌شود که برای بازسازی بافت های آسیب دیده ضروری هستند. وقتی یک استرس یا آسیب رخ می دهد، دیسک می تواند به سرعت در فرآیندی به نام آبشار دژنراتیو شروع به فرسودگی کند.

آبشار دژنراتیو فرآیندی آهسته است که معمولاً برای 10 تا 30 سال ادامه می یابد و معمولاً از چرخه زیر تشکیل می شود:

• استرس یا آسیب اولیه ممکن است رخ دهد که باعث درد حاد می شود که ممکن است شدید باشد. سفتی و محدودیت تحرک ممکن است بلافاصله پس از آسیب اولیه یا فشار وارده به دیسک رخ دهد. در بسیاری از موارد، هیچ آسیب واضحی وجود ندارد که باعث شروع علائم شود.
• سپس بخش آسیب دیده ستون فقرات تحت یک دوره طولانی بی ثباتی نسبی قرار می گیرد. با کاهش ارتفاع دیسک، ماهیچه‌ها، رباط‌ها و مفاصل فاست اطراف فضای دیسک به تدریج تنظیم می‌شوند تا دوباره ستون فقرات را تثبیت کنند. در طول این مرحله، شعله ورهای دوره ای کمردرد متوسط یا شدید وجود دارد.
• هنگامی که بخش ستون فقرات تثبیت می شود، درد و سایر علائم کاهش می یابد.

شایع است که کمردرد ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک کمر در سنین 30 تا 40 سالگی شدیدتر از 60 سالگی است.

عوامل خطرناک

دژنراتیو دیسک کمر

علل سبک زندگی که بر سلامت کلی تأثیر می گذارند می توانند بر دیسک های ستون فقرات تأثیر بگذارند. عوامل خطر بیماری دژنراتیو دیسک عبارتند از:

• سابقه خانوادگی کمردرد یا اختلالات اسکلتی عضلانی
• فشار بیش از حد به کمر ناشی از ورزش، بلند کردن مکرر اثاثیه سنگین، یا کارهای پر زحمت
• فشار بر روی دیسک های ستون فقرات کمری به دلیل نشستن طولانی مدت و/یا وضعیت نامناسب
• عدم حمایت از دیسک ها به دلیل ضعف عضلات مرکزی
• چاقی
• سیگار کشیدن، یا هر شکلی از مصرف نیکوتین

انحطاط دیسک بخش شایع پیری است، اما همه افراد دچار درد یا علائم قابل توجهی نمی شوند. علائم معمولاً زمانی بروز می کنند که بی ثباتی ستون فقرات، تنش عضلانی و احتمالاً تحریک ریشه عصبی رخ می دهد.

علت درد دژنراتیو دیسک تحلیل رفتن دیسک ستون فقرات همیشه منجر به درد یا علائم دیگر نمی شود. دیسک به خودی خود عصب دهی بسیار کمی دارد. درد معمولاً زمانی رخ می دهد که دیسک در حال تحلیل، بر دیگر ساختارهای ستون فقرات تاثیر بگذارد. (مانند ماهیچه ها، مفاصل یا ریشه های عصبی)

علت درد مرتبط با دژنراتیو دیسک

درد مرتبط با بیماری دژنراتیو دیسک معمولاً از دو عامل اصلی ناشی می شود:

التهاب

پروتئین های التهابی از فضای داخلی دیسک می توانند با تحلیل رفتن دیسک به بیرون نشت کنند. این پروتئین ها باعث تورم در ساختارهای ستون فقرات اطراف می شوند. این التهاب می تواند تنش عضلانی، اسپاسم عضلانی و حساسیت موضعی در پشت یا گردن ایجاد کند. اگر ریشه عصبی ملتهب شود، درد و بی‌حسی ممکن است به بازو و شانه (که رادیکولوپاتی گردنی در موارد انحطاط دیسک گردن نامیده می‌شود) یا به باسن یا ساق پا (به نام رادیکولوپاتی کمری، در موارد دژنراسیون دیسک کمر) منتشر شود.

ناپایداری ریز و حرکت غیر طبیعی

بالشتک و تکیه گاه دیسک معمولاً با تحلیل رفتن لایه بیرونی دیسک (فیبروز حلقوی) کاهش می یابد. این عوامل منجر به حرکات کوچک و غیر طبیعی بین مهره ها می شوند. ریزحرکاتی اینچنینی می توانند باعث تنش و تحریک در عضلات، مفاصل و یا ریشه های عصبی اطراف شوند. زیرا بخش ستون فقرات به تدریج ناپایدارتر می شود و باعث دردهای متناوب شدیدتر می شود.

هم التهاب و هم ناپایداری ریز حرکتی می توانند باعث اسپاسم عضلات کمر یا گردن شوند. اسپاسم عضلانی تلاش بدن برای تثبیت ستون فقرات است. تنش و اسپاسم عضلانی می‌تواند بسیار دردناک باشد و تصور می‌شود که باعث شعله‌ور شدن درد شدید مرتبط با بیماری دژنراتیو دیسک می‌شود.

عوارض انحطاط دیسک در ستون فقرات

پس از بررسی علت دژنراتیو دیسک کمر به عوارض آن می پردازیم. درد علت بیماری دژنراتیو دیسک در درجه اول مربوط به دیسک ستون فقرات است، اما به احتمال زیاد سایر قسمت های ستون فقرات را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. دو یافته که بیشتر با دیسک دردناک مرتبط است عبارتند از:

فرسایش صفحه انتهایی غضروفی

مانند سایر مفاصل بدن، هر بخش از مهره ها مفصلی است که غضروف در آن وجود دارد. در بین دیسک ستون فقرات و هر مهره، لایه ای از غضروف قرار دارد که به عنوان صفحه انتهایی شناخته می شود. صفحه انتهایی دیسک ستون فقرات را ساندویچ می کند و به عنوان دروازه ای برای ورود و خروج اکسیژن و مواد مغذی به دیسک عمل می کند. همانطور که دیسک فرسوده می شود و صفحه انتهایی شروع به فرسایش می کند، این جریان تغذیه به خطر می افتد، که می تواند انحطاط دیسک را تسریع کند. همانطور که دیسک این فرآیند را طی می کند، فضای دیسک جمع می شود.

فروپاشی فضای دیسک

زمانی که دیسک تحلیل می‌رود، فضای دیسک فرو می‌ریزد و فشار بی‌رویه ای  بر عضلات اطراف وارد می‌کند، زیرا از ستون فقرات حمایت می‌کنند و فضای بین مهره‌ها را کوتاه می‌کند، که منجر به ریز حرکت اضافی و بی‌ثباتی ستون فقرات می‌شود.

فرآیندهای دژنراتیو معمولاً به تدریج پیشرفت می کنند و نه یکباره. فرسایش صفحه انتهایی و فروپاشی فضای دیسک می تواند به بی ثباتی ستون فقرات، تنش در عضلات اطراف و درد موضعی و ریشه عصبی بیافزاید.

تزریق اپیدورال بسته به عوامل مختلفی می‌تواند در افراد مختلف میزان موفقیت متفاوتی داشته باشد. در حالی که برخی از بیماران تسکین درد قابل توجهی را تجربه می‌کنند، دیگران ممکن است هیچ تسکین دردی را از این روش تجربه نکنند. اثرات تزریق ممکن است کوتاه مدت باشد. مانند یک هفته، یا ممکن است برای یک سال ادامه یابد.

عوامل موثر بر موفقیت تزریق اپیدورال

اثربخشی اپیدورال به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:

شرایط زمینه‌ای

این درمان تزریقی معمولاً در مدیریت کمردرد با انتشار درد به ساق پا یا سیاتیک در مقایسه با کمردرد به تنهایی مؤثرتر است. در حالی که تزریق ممکن است برای درمان کمردرد غیر رادیکولار (غیر انتشاری به پا) و موضعی نیز استفاده شود. اما اثربخشی آن ممکن است کم باشد.

مسیر اداره

طبق تحقیقات مسیرهای ترنس فورامینال و اینترلامینار ممکن است نتایج مؤثرتری نسبت به مسیر دمی (کودال)به دست آورند.

نوع استروئید

استروئیدهای کم محلول یا ذرات معلق، مانند متیل پردنیزولون یا تریامسینولون، مدت اثر طولانی دارند. استروئیدهای محلول در آب یا غیر ذرات، مانند دگزامتازون، ایمن تر از استروئیدهای ذرات معلق در نظر گرفته می‌شوند. اما تمایل دارند اثر کوتاه مدت داشته باشند.

گاهی ممکن است این تزریق همراه با یک برنامه توانبخشی جامع برای افزایش احتمال تسکین درد طولانی مدت و بازگشت به فعالیت‌های روزمره استفاده شود.

عوامل دیگری هم ممکن است بر نتیجه این درمان تأثیر بگذارد. این عوامل عبارتند از: مهارت و تجربه پزشک در انجام تزریق، استفاده از فلوروسکوپی هدایت شده و سلامت عمومی بیمار. این درمان همچنین ممکن است در درمان درد حاد (در مقایسه با علائم مزمن) موثرتر باشد.

میزان موفقیت تزریق استروئید اپیدورال برای درمان چند بیماری رایج در زیر بحث شده است.

نرخ موفقیت برای سیاتیک

سیاتیک، که از نظر پزشکی به عنوان رادیکولوپاتی کمری (درد انتشاری از کمر به پا) شناخته می شود، دردی عصبی است که از عمق باسن منشا می‌گیرد و به سمت ران و یا ساق پا می‌رسد. سیاتیک معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که فتق دیسک یا باریک شدن دهانه استخوانی برای اعصاب نخاعی (تنگی کانال نخاعی سوراخ) ریشه عصبی در ستون فقرات کمری را تحت فشار قرار دهد.

نتایج کارآزمایی بالینی در درمان درد سیاتیک با تزریق اپیدورال دارای میزان موفقیت زیر است:

فتق دیسک کمر

تجزیه و تحلیل چندین کارآزمایی بالینی بزرگ نشان داد که 40٪ تا 80٪ از بیماران بیش از 50٪ بهبود درد سیاتیک و نتیجه عملکردی را از 3 ماه تا یک سال که 1 تا 4 تزریق در آن سال انجام شد، تجربه کردند.

تنگی کانال نخاعی فورامینال

در یک گروه مطالعه متشکل از 60 شرکت کننده، درد سیاتیک در 87 درصد از بیماران مبتلا به تنگی خفیف تا متوسط و 42 درصد از بیماران با تنگی شدید تسکین یافت. درمان شامل 1 تزریق بود و اثرات آن تا 3 ماه ادامه داشت

سایر شرایط مانند کیست ستون فقرات یا ضخیم شدن رباط که باعث فشردگی عصب نخاعی و درد عصب رادیکولار در پاها می شود نیز ممکن است هنگام درمان با این تزریق ها نتایج مشابهی داشته باشد.

میزان موفقیت برای کمردرد موضعی (که به پا ها انتشار نداشته باشد)

کمردرد موضعی معمولاً به دلیل تغییرات التهابی در بافت‌های نرم ستون فقرات یا دیسک های کمر ایجاد می‌شود.

در مطالعه‌ای که شامل 120 شرکت‌کننده مبتلا به کمردرد موضعی بود، درمان با 4 تزریق در یک بازه زمانی 1 ساله بیش از 50 درصد بهبود درد و نتیجه عملکردی را در 68 درصد بیماران نشان داد.12 مطالعات دیگر تسکین درد را برای 2 سال گزارش کرده‌اند. زمانی که 6 تزریق در این مدت فاصله داشت و انجام شد

میزان موفقیت لنگش نوروژنیک

لنگش نوروژنیک که با احساس درد در هر دو پا در حین راه رفتن در فواصل متغیر مشخص می‌شود، معمولاً با تزریق دو طرفه استروئید اپیدورال ترانس فوامینال (در هر دو طرف ستون فقرات) درمان می‌شود.

مطالعه‌ای که شامل 22 شرکت‌کننده بود نشان داد که 30 درصد بیماران در 1 ماه، 53 درصد در 3 ماه، و 44 درصد در 6 ماه پس از دریافت تزریق‌های دوطرفه، تسکین درد را تجربه کردند. و در این مدت داده شده است.

دستورالعمل تعداد و دفعات تزریق اپیدورال

تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت رعایت معیارهای زیر ممکن است تزریق اضافی انجام شود:

• بیش از 50% کاهش درد پس از اولین تزریق تجربه شد
• اثر اولین تزریق پس از مدت قابل توجهی کاهش یافت

دستورالعمل‌های رایج توصیه می‌کنند که اگر بیش از 4 تزریق استروئید اپیدورال در یک سال نیاز باشد، وضعیت زمینه‌ای باید با روش‌های درمانی دیگر مدیریت شود.

برای بهبود نتیجه کلی عمل و کاهش خطر عوارض جانبی، استفاده از یک سوزن بلانت، فلوروسکوپی زنده و تجویز دوز آزمایشی کوچک در ابتدا ممکن است مفید باشد.

ترکیب تزریق اپیدورال با فیزیوتراپی

یک برنامه فیزیوتراپی هدایت شده ممکن است با درمان تزریق استروئید اپیدورال برای یک نتیجه بهتر ترکیب شود که شما می توانید در فیزوتراپی مرکز مهرگان این خدمات را دریافت کنید. مطالعات نشان می‌دهد که ترکیب فیزیوتراپی با درمان تزریقی فتق دیسک ممکن است کیفیت تسکین درد و رضایت کلی در بیمار را بهبود بخشد. با فیزیوتراپی؛ بدون تأثیر مستقیم بر مقادیر تسکین درد.

روش تزریق اپیدورال معمولاً یک روش کم تهاجمی است که در مطب پزشک، مرکز جراحی یا بیمارستان انجام می‌شود. معمولاً بیماران در همان روز به خانه بازمی‌گردند. این تزریق ممکن است توسط متخصصان  یا فوق تخصصهای درد، متخصصان جراحی اعصاب و ستون فقرات و یا متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی انجام شود.

روش تزریق اپیدورال در ابتدا یک شرح حال دارویی از بیمار گرفته می‌شود، برخی از این داروها ممکن است لازم باشد چند روز قبل از تزریق اپیدورال قطع شوند تا از عوارض جلوگیری شود. همچنین پس از صحبت در مورد فواید و خطرات احتمالی با پزشک، قبل از انجام عمل، امضای فرم رضایت نامه ضروری است.

اقدامات لازم بیمار برای دریافت تزریق اپیدورال

روش تزریق معمولاً برای صبح یا عصر برنامه ریزی می‌شود. دستورالعمل‌ها معمولاً شامل عدم خوردن و آشامیدن برای حدود 6 ساعت قبل از عمل است.(البته در تمام موارد ضروری نیست). برای دسترسی بهتر به محل تزریق، لباس مخصوص بیمارستانی پوشیده می‌شود. آرام‌بخشی با استفاده از داروهای آرام‌بخش ممکن است برای کاهش اضطراب بیمار تجویز شود.

روش گام به گام برای تزریق اپیدورال

روش تزریق اپیدورال معمولاً در حالی انجام می‌شود که بیمار بر روی شکم خود روی میز فلوروسکوپی (اشعه ایکس زنده) دراز می‌کشد. این روش ممکن است تا 30 دقیقه طول بکشد. پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که از یک مسیر ترانس فورامینال، اینترلامینار یا دمی (کودال) برای انجام تزریق استفاده کند. در صورت نیاز به داروی آرام بخش، اندکی قبل از تزریق اپیدورال از طریق رگ به بیمار تزریق می‌شود.

مراحل متداول فرآیند تزریق

• پوست روی محل تزریق مشخص شده و با بتادین تمیز می‌شود.
• اشعه ایکس فلوروسکوپی برای تعیین سطح صحیح مهره برای هدایت سوزن استفاده می‌شود. تصاویر زنده را می‌توان بر روی صفحه نمایش کامپیوتر مشاهده کرد.
• یک بی‌حس کننده موضعی به پوست و بافت‌های زیرین تزریق می‌شود تا ناحیه را بی‌حس کند.
• یک سوزن نخاعی اپیدورال به محل تزریق مورد نظر وارد می‌شود و با استفاده از فلوروسکوپی هدایت می‌شود.
• یک رنگ کنتراست به فضای اپیدورال تزریق می‌شود تا گسترش محتویات تزریق شده را بررسی کند.
• پس از تایید انتشار، داروی استروئیدی به فضای اپیدورال تزریق می‌شود.

با ورود دارو به فضای اپیدورال، ممکن است احساس گزگز یا سوزش خفیف یا احساس فشار داشته باشید. هنگامی که تزریق اپیدورال کامل می‌شود، معمولاً تحریک و ناراحتی در عرض چند دقیقه از بین می‌رود. بیمار معمولاً به مدت 30 دقیقه تا یک ساعت در اتاق ریکاوری تحت نظر قرار می‌گیرد که در آن علائم حیاتی به طور مداوم نظارت می‌شود.

رانندگی و فعالیت‌های بدنی شدید و پرواز در هواپیما در همان روز پس از عمل توصیه نمی‌شود.

تسکین درد و بهبودی پس از تزریق اپیدورال

در حالی که بی‌حسی موضعی در روش تزریق اپیدورال معمولاً تسکین فوری درد را فراهم می‌کند، گاهی ممکن است تا ۲هفته طول بکشد تا استروئیدها تأثیر بگذارند.

بازگشت به فعالیت های روزانه

فعالیت‌های منظم ممکن است به آرامی در روز بعد از تزریق از سر‌گرفته شود. در صورت بروز درد در محل تزریق اپیدورال ممکن است از کمپرس یخ در منزل استفاده شود. کیسه‌های یخ معمولاً به مدت 15 تا 20 دقیقه در هر بار با حداقل دو ساعت استراحت برای جلوگیری از آسیب پوست استفاده می‌شود. معمولاً 2 تا 3 روز پس از تزریق حمام آب گرم، سونا و شنا توصیه نمی‌شود تا از خطر عفونت جلوگیری شود.

روش تزریق اپیدورال معمولاً بدون درد است، اما درد یا ناراحتی خفیف ممکن است در برخی از بیماران طی یک یا دو روز بعد رخ دهد. با اقدامات پیشگیرانه کافی و مراقبت‌های پس از تزریق در محل درمان، بیماران معمولاً می‌توانند تمام فعالیت‌های روزانه خود را ظرف یک هفته پس از تزریق از سر بگیرند.

علائم دژنراتیو دیسک کمر در اکثر موارد شامل یک کمردرد با درجه کم، مداوم اما قابل تحمل است که گه‌گاه برای چند روز یا بیشتر شدید می‌شود.

ویژگی های عمومی علائم دژنراتیو دیسک کمر

علائم ممکن است متفاوت باشد، اما ویژگی‌های عمومی معمولا شامل موارد زیر است:

کمردرد متوسط و مداوم

دردهایی در محل دیسک آسیب دیده شایع‌ترین علامت دیسک دژنراتیو است. درد ممکن است به باسن، کشاله‌ران و بالای ران گسترش یابد. این درد معمولاً طولانی و کسل کننده است و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.

شعله‌ور شدن گاه به گاه درد

کمردرد ممکن است برای چند روز یا چند هفته تشدید شود و سپس دوباره کاهش یابد. با ادامه دژنریشن دیسک و تثبیت تدریجی آن در ستون فقرات، شعله ور شدن درد اتفاق می‌افتد. شعله ور شدن درد می‌تواند شدید و ناگهانی باشد و به طور موقت تحرک را کاهش دهد.

حساسیت موضعی

ناحیه کمر اطراف دیسک تحلیل رفته ممکن است به لمس حساس باشد. درد موضعی ناشی از التهاب و تنش عضلانی اطراف دیسک تحلیل رفته است.

درد پا

علائم عصبی از جمله بی حسی، ضعف، یا درد تیرکشنده در باسن،‌ و یا پشت ساق پا ممکن است در مواردی که فضای دیسک به مقدار زیادی  کاهش یابد  و ریشه عصبی خارج شده از ستون فقرات را تحت فشار قرار دهد ،  احساس می‌شود. درد ساق پا ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک کمر معمولاً به زیر زانو نمی رسد.

علائم شدید تر دژنریشن دیسک

احساس ضعف یا بی ثباتی ناگهانی می تواند با ضعیف شدن دیسک اتفاق بیفتد و این احساس را ایجاد کند که کمر با حرکات ناگهانی بی ثبات می شود.

علاوه بر این، درد معمولاً با حرکات، موقعیت‌ها و وضعیت‌های خاص بهتر یا بدتر می‌شود، مانند:

درد هنگام نشستن

نشستن طولانی مدت اغلب باعث درد شدیدتر کمر و سفتی عضلات آن تا زمان ایستادن یا تغییر وضعیت می شود. معمولاً نشستن در حالت دراز کشیده و حمایت شده به خوبی تحمل می شود.

تشدید درد با خم شدن یا پیچش

چرخاندن ستون فقرات و خم شدن به سمت جلو، عقب و پهلو به پهلو می تواند باعث درد شدید و متمرکز در اطراف دیسک شود.

تسکین درد هنگام راه رفتن یا تغییر وضعیت

هنگامی که ستون فقرات موقعیت خود را تغییر می دهد، فشار از دیسک ها برداشته می شود و روی ماهیچه ها و مفاصل وارد می شود. تغییر مکرر وضعیت، تغییر وضعیت  بین ایستادن و نشستن، یا پیاده روی کوتاه می تواند به کاهش سفتی و کاهش درد کمک کند.

دژنراسیون دیسک نباید باعث علائم اختلال عملکرد روده مثانه، تب همراه با کمردرد، کاهش وزن غیرقابل توضیح و سریع، یا درد شدید معده شود. این علائم نشان دهنده شرایط جدی تری هستند و باید تحت مراقبت های پزشکی فوری قرار گیرند.

علائم دژنراتیو  دیسک کمر

علاوه بر کمردرد ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک کمر و پیشرفت آن، علائم دیگری نیز ممکن است رخ دهد که ناشی از تحلیل رفتن دیسک یا مربوط به این مشکل باشد. مثلا:

• پروتئین های موجود در فضای دیسک در صورت تماس با ساختارهای اطراف ستون فقرات می توانند باعث ایجاد التهاب قابل توجهی شوند و این التهاب می تواند منجر به اسپاسم عضلات کمر و همچنین درد ریشه عصبی شود که به باسن و پشت پاها می رسد.
• دژنراسیون دیسک کمر می تواند در ایجاد تنگی کانال نخاعی کمر و یا ایجاد استئوآرتریت کمر، و همچنین سایر بیماری های کمر کمک کند.
• تحلیل رفتن دیسک ممکن است به فتق دیسک کمر نیز منجر شود. علائم عصبی زمانی که فتق دیسک ایجاد می شود، از جمله درد سیاتیک در پشت ران که احساس گرما، درد تیر کشنده یا سوزش دارد، شایع است.

علائم ناشی از تحلیل رفتن دیسک کمر می تواند بسیار متفاوت باشد. بسته به اینکه دیسک چقدر سریع یا کامل تحلیل می رود و چگونه بر ساختارهای ستون فقرات اطراف اثر می گذارد.

بیماری دژنراتیو دیسک چیست؟

بیماری دژنراتیو دیسک زمانی است که تغییرات طبیعی که در دیسک های ستون فقرات شما اتفاق می افتد باعث درد می شود. علیرغم نامش، این بیماری در واقع یک بیماری نیست.دژنراتیو وضعیتی است که به مرور زمان در اثر صدمات، ورزش، فعالیت های روزانه یا خشک شدن و کوچک شدن دیسک ستون فقرات ایجاد می شود.

دیسک های ستون فقرات چیست؟

دیسک های ستون فقرات مانند ضربه گیر بین مهره ها یا استخوان های ستون فقرات شما هستند. آنها به کمر شما کمک می کنند تا انعطاف پذیر بماند تا بتوانید خم شوید و بپیچید. با افزایش سن، آنها می توانند نشانه هایی از ساییدگی و پارگی را نشان دهند. آنها شروع به شکستن می کنند و ممکن است به خوبی کار نکنند.

تقریباً دیسک های همه به مرور زمان خراب می شوند، اما همه احساس درد نمی کنند. اگر دیسک های ستون فقرات فرسوده دلیل آسیب شما هستند، شما به بیماری دژنراتیو دیسک مبتلا هستید.

انواع بیماری دژنراتیو دیسک

انحطاط دیسک معمولاً در قسمت‌هایی از ستون فقرات که بیشترین حرکت را دارند ایجاد می‌شود: کمر یا گردن.

بیماری دژنراتیو دیسک کمر

کمر شما یا ستون فقرات کمری دارای پنج مهره است که بزرگترین استخوان های پشت شما هستند. پزشکان از آنها به عنوان L1 تا L5 یاد می کنند. دیسک های ستون فقرات هر یک از این مهره ها را جدا می کنند. حدود 90 درصد از مشکلات دیسک ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک در پایین ترین قسمت های ستون فقرات کمری شما اتفاق می افتد.

علائم سیاتیک ممکن است از علائم خفیف و تحریک پذیری تا شدید و ناتوان کننده متغیر باشد. علائم سیاتیک به ریشه عصب نخاعی خاصی بستگی دارد که یکی از شاخه های عصب سیاتیک تحریک شده و یا تحت فشار است. ممکن است یک یا چند ریشه عصبی با هم تحت فشار قرار گیرند.

برخی از علائم مختص ریشه های عصبی هستند، اما اکثر علائم دیگر شایع هستند و در همه انواع سیاتیک رخ می دهند

علائم سیاتیک در اندام بدن

معمولاً سیاتیک فقط یک پا را در یک زمان تحت تأثیر قرار می دهد و علائم از قسمت پایین کمر یا باسن به سمت ران و پایین ساق و ساق پا منتشر می شود. سیاتیک ممکن است باعث درد در جلو، پشت و یا طرفین ران و ساق شود. چند علامت رایج که در سیاتیک مشاهده می شود عبارتند از:

درد

درد سیاتیک ممکن است ثابت یا متناوب باشد. این نوع درد معمولاً به عنوان یک احساس سوزش یا یک درد شدید و تیرکشنده توصیف شود. معمولا هم در ساق پا مسبت به درد کمر شدیدتر است. درد ساق پا معمولاً در ناحیه ساق پا زیر زانو بیشتر رخ میدهد.

تغییر حس

بی حسی، سوزن سوزن شدن و یا پارستزی ممکن است در پشت ساق پا احساس شود.

ضعف

ضعف ممکن است در ساق پا و کف پا احساس شود. احساس سنگینی در پای آسیب دیده ممکن است بلند کردن پا را از روی زمین دشوار کند.

تغییر وضعیت

تغییر وضعیت ممکن است درد را تشدید کند یا تسکین دهد. وضعیت‌های خاصی ممکن است بر درد سیاتیک تأثیر بگذارند:

• درد سیاتیک ممکن است هنگام نشستن، تلاش برای ایستادن، ایستادن طولانی مدت، خم شدن ستون فقرات به جلو، پیچاندن ستون فقرات و یا هنگام سرفه بدتر شود.
• این نوع درد ممکن است در هنگام دراز کشیدن افزایش یابد. ممکن است باعث اختلال در خواب شود. برای کاهش درد به پشت دراز بکشید. زانو ها را خم کنید. یک بالش بین زانو ها بگذارید. میتوانید به پهلو دراز بکشید و یک بالش بین پاها بگذارید. این کار به تسکین درد کمک می‌کند.
• این نوع درد با راه رفتن، قرار دادن کیسه گرم در ناحیه پشت لگن یا انجام تمرینات لگنی تسکین می‌یابد.

ممکن است علائم سیاتیک دیگری هم وجود داشته باشد که مختص ریشه عصبی آسیب دیده باشد. عصب سیاتیک از ترکیب 5 ریشه عصبی S1, S2, S3, L4, L5 تشکیل می شود.

علائم سیاتیک برای هر ریشه عصبی

علائم سیاتیک معمولاً زمانی رخ می دهد که ریشه های عصبی L4 ،L5 و یا S1 تحت تأثیر قرار گیرند.

سیاتیک ناشی از ریشه عصب  L4ممکن است باعث علائم زیر شود:

• درد در لگن، ران و نواحی داخلی زانو و ساق پا
• در قسمت داخلی ساق پا حس کاهش می‌یابد
• ضعف در عضلات ران و عضلات جمع کننده پاها
• تاندون در زانو کاهش می‌یابد

بیماری سیاتیک به دلیل مشکل در ریشه عصب L5 ممکن است باعث علائم زیر شود:

• درد در باسن و قسمت خارجی (جانبی) ران و ساق پا
• حس ناحیه پوست بین و بالای انگشت شست پا و انگشت دوم از بین می‌رود
• ضعف در عضلات باسن و ساق پا
• حرکت دادن مچ پا و بلند کردن انگشت شست پا به سمت بالا با مشکل انجام می‌شود

سیاتیک ناشی از ریشه عصب سیاتیک S1، سیاتیک کلاسیک  نامیده می‌شود. ممکن است باعث علائم زیر شود:

• درد در باسن، پشت ساق پا و کنار پا
• حس در قسمت بیرونی پا شامل انگشتان سوم، چهارم و پنجم از بین می‌رود
• مشکل در بلند کردن پاشنه از روی زمین یا راه رفتن روی نوک پا
• ضعف در عضلات باسن و پا
• رفلکس تاندون در مچ پا کم می‌شود

تزریق مفصل ران برای تسکین درد از بهترین روش ها می باشد. درد سیاتیک بیشتر زمانی رخ می دهد که ریشه های عصبی به دلیل یک بیماری التهابی مانند فتق دیسک یا اسپاسم عضلات لگن تحریک شوند. اگر عصب سیاتیک تحت فشار قرار گیرد، علائم ایجاد می‌شود. علائم سیاتیک معمولاً شدید هستند. در نتیجه ضعف مشخص و از دست دادن عملکرد در پا ایجاد می شود.

انواع سیاتیک

سیاتیک انواع مختلفی دارد:

سیاتیک حاد

یک درد عصب سیاتیک اخیر است. این درد در 4 تا 8 هفته گذشته شروع شده است. درد ممکن است خودش کنترل شود و معمولاً به درمان پزشکی نیاز ندارد.

سیاتیک مزمن

سیاتیک مزمن درد مداوم عصب سیاتیک است که بیش از 8 هفته طول می کشد و معمولاً با خود درمانی فروکش نمی کند. بسته به علت، سیاتیک مزمن ممکن است نیاز به درمان غیر جراحی یا جراحی داشته باشد.

سیاتیک متناوب

سیاتیک متناوب درد عصب سیاتیک است که هر دو پا را به طور متناوب تحت تاثیر قرار می دهد. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است ناشی از مشکلات دژنراتیو در مفصل ساکروایلیاک باشد.

سیاتیک دو طرفه

سیاتیک دو طرفه در هر دو پا با هم رخ می دهد. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است به دلیل تغییرات دژنراتیو در مهره ها و یا دیسک در چندین سطح ستون فقرات، یا به دلیل شرایط جدی مانند سندرم دم اسبی رخ دهد.

به طور غیررسمی، اصطلاح سیاتیک کیف پول ممکن است برای توصیف درد سیاتیکی که هنگام نشستن روی کیف پول (یا هر شیئی در جیب پشت شلوار) رخ می دهد، استفاده شود.

درمان سیاتیک بر رسیدگی به علت علائم سیاتیک متمرکز است. مشورت با پزشکان متخصص ما در کلینیک درد مهرگان برای تشخیص صحیح، بررسی احتمال بروز یک مشکل جدی پزشکی و درمان موثر بسیار مهم است.