عصب سه قلو

عصب سه قلو یا عصب تریژمینال به عنوان عصب جمجمه‌ای 5 یا عصب پنجم جمجمه نیز شناخته می‌شود. این حس به پوست سر و صورت شما می‌دهد. همچنین برخی از عضلات درگیر در جویدن و بلع را کنترل می‌کند.

عصب سه قلو در کجا قرار دارد؟

عصب سه قلو یا عصب تریژمینال یکی از بزرگترین عصب‌های سر و صورت است. یک عصب جمجمه‌ای است که از مغز به سمت صورت و دهان وارد می‌شود. این عصب شامل سه شاخه اصلی است که به ترتیب عبارتند از : عصب چشمی،عصب حسی و عصب فکی. 

عصب چشمی:

این شاخه از عصب تریژمینال مسئول حرکت عضلات چشم و پلک‌هاست. همچنین ،حساسیت چشم و قرنیه را نیز به مغز منتقل می‌کند.

 عصب  حسی:

این شاخه از عصب تریژمینال مسئول حساسیت صورت،دهان و دندان است. همچنین ،این عصب به مغز اطلاعات در مورد درد،لمس و دما را منتقل می‌کند. 

عصب فکی:

این شاخه از عصب تری‌ژمینال مسئول حرکت عضلات فک و دندان‌هاست.همچنین، حساسیت دهان و دندان‌ها را نیز به مغز منتقل می‌کند.

عصب سه قلو یک عصب جفتی است که در هر دو طرف صورت وجود دارد. علامت اصلی آن احساس درد، لمس، گرما و سرما از صورت به مغز است. یک قسمت از این عصب همچنین عضلات مورد استفاده برای جویدن را کنترل می‌کند. صدمات یا اختلالات عصب سه قلو می‌تواند علائم متعددی داشته باشد که بر زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد.  

مطالعه کنید: سردرد و گردن درد شدید همزمان

عملکرد عصب سه قلو:

عصب سه قلو عصب حسی سر و صورت است. حس لامسه، گرما، سرما و درد را از ساختارهای داخل جمجمه (پوشش‌های مغز یا مننژ)، پوست سر، صورت، قرنیه چشم، سینوس‌ها و داخل دهان و بینی ایجاد می‌کند. همچنین حامل احساسات حس عمقی از مفصل گیجگاهی فکی (لولای فک) است. 

شاخه فک پایین عصب سه قلو دارای رشته‌های عصبی حرکتی نیز می‌باشد. ماهیچه‌های درگیر در جویدن (ماهیچه‌های ماستر، تمپورال، ناخنک، میلوهیوئید و دیگاستریک) را کنترل می‌کند. این عضلات به شما این امکان را می‌دهند که فک پایین خود را به سمت بالا، پایین و پهلو به پهلو حرکت دهید. عصب فک پایین نیز عضلات کام و شقیقه را کنترل می‌کند.  

نشانه‌هایی که ممکن است مشکلی با عصب سه قلو شما وجود داشته باشد: 

عصب سه قلو عصب حسی صورت و پوست سر است. اختلال در رشته‌های عصبی حسی می‎‌تواند باعث ایجاد احساسات بیش از حد (هیپراستزی) یا از دست دادن احساسات (بیهوشی) در صورت شما شود. همچنین ممکن است حس باز یا بسته شدن فک خود را از دست بدهید.

قسمت حرکتی عصب سه قلو ماهیچه‌ها را برای جویدن تامین می‌کند. ممکن است متوجه مشکل در جویدن، فشردن دندان‌های خود و حرکت فک پایین به یک طرف شوید. زمانی که فک شما باز می‌شود ممکن است به یک طرف منحرف شود. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید به پزشک مراجعه کنید.

پزشک عصب سه قلو شما را با لمس قسمت‌های مختلف صورت و سر شما آزمایش می‌کند. آنها همچنین ممکن است با استفاده از سنجاق احساس درد را آزمایش کنند. رفلکس قرنیه از چشمان شما محافظت می‌کند که باعث می‌شود وقتی قرنیه شما لمس می‌شود پلک بزنید. اگر عصب سه قلو شما کار نکند، این رفلکس وجود ندارد. پزشک شما ممکن است این را با لمس قرنیه شما با یک تکه پنبه آزمایش کند.

مطالعه کنید: سندرم ایگل چه نوع بیماری است؟

شرایط موثر بر عصب سه قلو

نورالژی سه قلو:

این یک وضعیت دردناک است که بر توزیع عصب تریژمینال تأثیر می‌گذارد. درد به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و شبیه شوک الکتریکی است. این به یک طرف سر یا صورت محدود می‌شود و هر بار برای یک ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد.

فشرده شدن عصب توسط عروق خونی باعث حدود سه چهارم موارد نورالژی سه قلو می‌شود. حدود 15 درصد موارد ناشی از اختلالات عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس، تومورهای زاویه مخچه و ناهنجاری‌های شریانی وریدی است. حدود 10 درصد موارد هیچ علت شناخته شده‌ای ندارند. درد نورالژی سه قلو اغلب در ناحیه پوشیده شده توسط اعصاب فک بالا و فک پایین رخ می‌دهد.

درد معمولاً کمتر از دو دقیقه طول می‌کشد، اما در برخی از افراد تا 10 دقیقه طول می‌کشد. این درد اغلب با لمس ساده روی صورت و داخل دهان، مانند صحبت کردن، جویدن، مسواک زدن، اصلاح، شستن یا خشک کردن ایجاد می‌شود. پزشک شما توضیحات مفصلی از توزیع، فراوانی و مدت درد را برای تشخیص و برنامه ریزی درمان می‌خواهد. آنها ممکن است برای یافتن دلیل نورالژی درخواست اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) کنند.

سپس پزشک داروهایی را برای کاهش شدت و دفعات دوره‌های دردناک تجویز می‌کند.

آسیب عصب سه قلو:

عصب فک پایین اغلب در حین کشیدن دندان آسیب می‌بیند. علل دیگر آسیب، جراحی تومور، گذاشتن ایمپلنت‌های دندانی و تزریق بی‌حسی موضعی است. آسیب خفیف باعث درد در توزیع عصب می‌شود.  اگر هر یک از این علائم را احساس کردید، با پزشک خود مشورت کنید. ترمیم عصب زمانی بیشترین موفقیت را دارد که بلافاصله پس از آسیب انجام شود.

کلینیک فوق تخصصی درد

درمان:

در درمان عصب تریژمینال از داروهای ضد درد،ضد التهاب،آنتی ویروس و یا آنتی اکسیدان‌ استفاده می‌شود.این داروها می‌توانند به کاهش درد و تسکین علائم کمک کنند.

همچنین روش‌های جراحی و رادیوفرکانسی(RF) نیز ممکن است در برخی موارد مورد استغاده قرار گیرد. استفاده از RFدر درمان تریژمینال مزایای زیادی دارد. این روش نیاز به بستری شدن بیمار ندارد و در مقایسه با روش‌های جراحی باز،عوارض کمتری دارد. همچنین این روش قابل تکرار است و در صورت نیاز می‌توان آن را تکرار کرد.

با این حال، برخی موارد نیازمند انجام جراحی باز هستند. برای مثال،در برخی موارد که عصب سه قلو به دلیل فشار بسیار زیاد، ممکن است تحت فشار قرار گیرد، نیاز به جراحی باز و تخلیه فشار  داشته باشد.

چگونه می‌توانید عصب سه قلو خود را سالم نگه دارید؟

هیچ اقدامی وجود ندارد که به طور خاص سلامت عصب تریژمینال را بهبود بخشد. اما برخی اقدامات کلی به حفظ سلامت سیستم عصبی شما کمک می‌کند: یک رژیم غذایی متعادل و مغذی داشته باشید.خوردن غذاهای خیلی گرم و خیلی سرد خودداری کنید. استفاده از محافظ‌ صورت در برابر باد و سرما می‌تواند به کاهش خطر بروز تریژمینال کمک کند. سبک زندگی فعال بدنی داشته باشید.استرس را کاهش دهید. از سیگار کشیدن و داروهای مضر پرهیز کنید. هر شب خواب کافی و آرام داشته باشید. بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا و دیابت برای عملکرد اعصاب مضر هستند. با درمان منظم آنها را تحت کنترل نگه دارید.