دسته‌ای ازاعصاب نخاعی از قسمت تحتانی ستون فقرات شروع شده وبه سمت پاها ختم می‌شود. هنگامی که ریشه‌های عصبی (بخشی از عصب در هنگام خروج از ستون فقرات) این اعصاب نخاعی تحریک یا فشرده شوند، پا درد می تواند رخ دهد. اگر عصب در نزدیکی لگن، زانو یا در پای شما فشرده شود، پا درد نیز ممکن است رخ دهد.

این مقاله فهرستی از علل رایج درد پا و نکات مفیدی را ارائه می‌دهد تا به شما در درک منشاء پا‌درد کمک کند.

پا درد ناشی از مشکل در ستون فقرات

تحریک یا فشردگی ریشه عصبی در ستون فقرات کمری یا ساکرال (کمر) ممکن است باعث شود که درد سیاتیک به پایین ساق پا و داخل پا کشیده شود. به طور خاص، فشرده شدن ریشه عصبی S1 که سیاتیک کلاسیک نیز نامیده می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد درد در قسمت بیرونی شود.

ریشه‌های عصبی ممکن است به دلایل مختلفی فشرده یا تحریک شوند. نمونه‌های رایج عبارتند از:

1. فتق دیسک کمر: نشت محتویات داخلی دیسک بین مهره‌ای
2. بیماری دژنراتیو دیسک کمر: تغییرات مرتبط با افزایش سن که باعث باریک شدن و کوچک شدن دیسک می‌شود.
3. لغزش مهره بر روی مهره زیر آن(Spondylolisthesis)
4. تنگی ستون فقرات کمری: باریک شدن دهانه‌های استخوانی برای اعصاب نخاعی و یا طناب نخاعی

ناتوانی در بلند کردن قسمت جلوی پا یا زمین خوردن مکرر هنگام راه رفتن ممکن است به دلیل وضعیتی به نام افتادگی پا باشد. این وضعیت معمولاً به دلیل فشرده شدن ریشه عصبی L5 ایجاد می‌شود. به ندرت، فشردگی ریشه‌های عصبی L4 و یا S1 ممکن است باعث افتادگی پا شود.‌

پا درد ناشی از فشرده شدن اعصاب در لگن، زانو یا ساق پا زمانی که اعصاب در امتداد مسیر خود در لگن، زانو یا ساق تحت فشار قرار می‌گیرند یا آسیب می‌بینند، می‌تواند رخ دهد. مثلا:

• نوروپاتی پرونئال، وضعیتی که در آن عصب پرونئال در نزدیکی زانو فشرده شده یا آسیب می‌بیند، ممکن است باعث پا‌درد و افتادگی پا در هنگام حرکت دادن پا شود.
• نوروپاتی سیاتیک یا آسیب به عصب سیاتیک در ناحیه لگن ممکن است باعث درد پا در امتداد بالای پا با درجاتی از ضعف شود.
• سندرم تونل تارسال یا اختلال عملکرد عصب تیبیال در تونل تارسال مچ پای داخلی ممکن است باعث ایجاد درد شدید در ناحیه مچ پا و در امتداد کف پا شود.
• گیر افتادن عصب سورال می تواند در ساق پا یا نزدیک مچ پا رخ دهد و به طور معمول باعث درد تیرکشنده در امتداد قسمت بیرونی مچ پا و پا می‌شود.

علاوه بر این، ممکن است میخچه روی پوست اطراف انگشتان پا ایجاد شود. میخچه به مرور زمان در نتیجه اصطکاک بیش از حد رشد می‌کند و می‌تواند اعصاب مجاور را فشرده کند و باعث درد و سایر علائم شود. یکی دیگر از دلایل احتمالی درد عصبی در ، پا، نوروم مورتون است که ضخیم شدن بافت اطراف عصب پا است.

مطالعه کنید: عصب کشی مفاصل ستون فقرات

چگونه منشا پا درد خود را تشخیص دهید؟

با وجود تمام دلایل احتمالی درد عصبی در پا، تشخیص دقیق علت اصلی آن ممکن است دشوار باشد. در اینجا چند علامت مفید وجود دارد که به شما کمک می کند منبع پا درد خود را شناسایی کنید:

• پا‌درد ناشی از ضربه اخیر به کمر، لگن، زانو یا مچ پا ممکن است به نشان دادن محل آسیب عصبی کمک کند.
• پا‌درد به دلیل فشردگی ریشه عصبی یا سیاتیک ممکن است با علائم دیگری مانند درد، بی‌حسی و یا ضعف در باسن، ران و ساق پا همراه باشد. و به طور معمول یک پا را در یک زمان تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• پا‌درد که پس از پوشیدن چکمه یا کفش تنگ ایجاد می‌شود، ممکن است نشان‌دهنده فشردگی عصب پرونئال یا سورال در نزدیکی زانو یا مچ پا باشد.
• پا‌درد که پس از تزریق لگن یا جراحی لگن ایجاد می‌شود ممکن است نشان دهنده نوروپاتی سیاتیک باشد.

درد عصبی در پا همچنین ممکن است به دلیل آسیب عصبی ناشی از شرایط سیستمیک مانند دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس رخ دهد.

پیچ خوردن، خم شدن یا ضربه مستقیم به مچ پا و پا ممکن است به استخوان‌های پا، مفصل مچ پا، رگ‌های خونی، ماهیچه‌ها و یا تاندون‌ها آسیب برساند و باعث درد پا شود.

تماشا کنید: کلینیک درد مهرگان

برای ویزیت به قسمت ویزیت غیر حضوری سایت مهرگان مراجعه کنید

مهم است که برای تشخیص دقیق علت پا‌درد با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. درمان برای پا‌درد می‌تواند بسیار متفاوت باشد و باید در جهت رفع علت اصلی باشد. نه فقط پنهان کردن علائم، برای مثال: فتق دیسک کمر ممکن است به گرما درمانی و ورزش نیاز داشته باشد، در حالی که میخچه روی انگشت پا اغلب با کفش‌های مخصوص و آب گرم درمان می‌شود.

تزریق مفصل فاست گردن، قفسه سینه‌ و یا کمر شامل تزریق مقدار کمی بی‌حس کننده موضعی (مثل بوپی واکایین یا روپی واکایین) و یا داروی استروئیدی است. این تزریق می‌تواند مفاصل فاست را بی‌حس کرده و درد را از بین ببرد. تسکین درد ناشی از تزریق مفصل فاست برای کمک به بیمار برای تحمل بهتر درد، انجام فیزیوتراپی برای توانبخشی و وضعیت کمر بیمار در نظر گرفته شده است.

مفاصل فاست، مفاصل کوچکی در هر بخش از ستون فقرات هستند. این مفاصل ثبات را ایجاد و به دامنه حرکت ستون فقرات کمک می‌کنند. مفاصل فاست ممکن است به دلیل آرتروز ستون فقرات، آسیب کمر، یا فشار مکانیکی به کمر دردناک شوند.

پزشکان متخصص ستون فقرات کلینیک درد مهرگان معتقدند تزریق مفصل فاست معمولاً دو هدف دارد. کمک به تشخیص علت و محل درد و همچنین تسکین درد:

اهداف تزریق تزریق مفصل فاست گردن، قفسه سینه‌ و یا کمر

اهداف تشخیصی

با تزریق کردن داروی بی‌حس کننده در مفصل فاست، مقدار کاهش فوری درد بیمار به تشخیص اینکه آیا مفصل فاست منبع درد است یا خیر کمک می‌کند. اگر در حالی که مفصل فاست بی‌حس است، تسکین کامل درد حاصل شود، به این معنی است که مفصل احتمالا منبع درد است.

اهداف تسکین درد

همراه با داروهای بی‌حس‌کننده، تزریق مفصل فاست شامل تزریق استروئید آهسته رهش (کورتیزون) به مفصل فاست برای کاهش التهاب است که گاهی اوقات می‌تواند باعث تسکین درد طولانی‌مدت شود.

روش تزریق ممکن است بلوک فاست نیز نامیده شود، زیرا هدف آن مسدود کردن درد است.

آناتومی مفصل فاست

مفاصل فاست مفاصل زوج زوج در ستون فقرات پشتی و گردنی هستند. یک جفت در هر سطح مهره ها (یک مفصل در هر طرف مهره ها). این مفاصل دارای سطوح غضروفی (بافت محافظ بین استخوان ها) و یک کپسول اطراف آن هستند که با مایع سینوویال پر شده است، که اصطکاک بین استخوان‌هایی را که به هم ساییده می‌شوند را کاهش می‌دهد.

مفاصل فاست گردن در پشت یا کنار گردن قرار دارند. مفاصل فاست قفسه سینه در قسمت فوقانی ستون فقرات و مفاصل فاست کمری در قسمت پایین کمر قرار دارند. بسته به اینکه کدام مفاصل تحت تأثیر قرار گرفته اند، درد می‌تواند در نواحی مختلف بدن ایجاد شود.

نواحی درد مفصل فاست

مفاصل فاست گردنی

درد ناشی از مفاصل فاست گردنی (در گردن) معمولاً در سر، گردن، شانه و یا بازو احساس می‌شود.

مفاصل فاست توراسیک

درد ناشی از مفاصل فاست قفسه سینه (در قسمت فوقانی ستون فقرات) معمولاً در قسمت بالایی پشت، قفسه سینه و یا بازو (به ندرت) احساس می‌شود.

مفاصل فاست کمری

درد ناشی از مفاصل فاست کمری (در پایین ستون فقرات) معمولاً در قسمت پایین کمر، لگن، باسن و یا ساق پا احساس می‌شود. در صورتی که درد در ناحیه ستون فقرات احساس می‌کنید میتوانید از طریق فرم ویزیت غیر حضوری کلینیک درد مهرگان مشکل خود را با ما در میان بگذارید تا در کوتاه‌‌ترین زمان متخصصین ما با شما تماس بگیرند.

دکتر مجید نجفی متخصص درد کلینیک درد مهرگان

شل کننده‌های عضلانی مثل باکلوفن یا تیزانیدین، زمان استفاده برای کمردرد یا گردن درد حاد به صورت کوتاه مدت (حداکثر 2 یا 3 هفته) مؤثر هستند. آنها می توانند با قطع کردن احساس درد، بهبودی را تقویت کنند. بنابراین افراد می توانند استراحت مورد نیاز خود را برای بهبودی دریافت کنند.

موارد کاربرد شل کننده‌های عضلانی

کاربردهای رایج داروهای شل کننده عضله برای درد کمر یا درد گردن عبارتند از:

در طول فیزیوتراپی

زمان شروع یک برنامه فیزیوتراپی جدید توسط یک فرد، شل کننده های عضلانی ممکن است تجویز شوند. داروهای شل کننده عضله به دامنه حرکتی در طول فیزیوتراپی کمک می کند. به کاهش اضطراب مربوط به شروع فیزیوتراپی و ورزش کمک می کند. حتی ممکن است به کاهش شعله ور شدن اسپاسم عضلانی کمک کند.

برای اسپاسم عضلانی

اسپاسم عضلانی زمانی رخ می دهد که یک عضله یا ماهیچه به طور ناگهانی سفت یا گرفتگی پیدا کند. درد می تواند شدید باشد. هنگامی که این اتفاق در پشت یا گردن رخ می دهد. اغلب با بلند کردن یک جسم سنگین یا چرخاندن بدن ایجاد می شود. این امر منجر به کشیدگی عضله می شود. شل کننده های عضلانی ممکن است همراه با مسکن ها برای کاهش اسپاسم تجویز شوند.

موارد اورژانس

بررسی اینکه آیا مشکل جدی وجود دارد یا خیر، تمرکز اولیه درمان اورژانس برای کمردرد است. اگر این وضعیت به یک مشکل اساسی جدی، مانند شکستگی ناپایدار یا تومور مرتبط نباشد. ممکن است برای درمان رگ به رگ شدن شدید یا کشیدگی عضلات، رباط ها یا تاندون ها، داروهای شل کننده عضله همراه با مسکن ها برای مدت کوتاهی به فرد تجویز شود.

به دنبال جراحی ستون فقرات

اسپاسم عضلانی پس از جراحی شایع است. حتی اگر درد اصلی کاهش یافته باشد. در برخی موارد، اسپاسم عضلانی در قسمت هایی از بدن که جراحی نشده اند رخ می دهد. شل کننده های عضلانی اغلب در بیمارستان تجویز می شوند. افراد ممکن است در روزهای اولیه یا هفته های بعد در خانه نسخه دریافت کنند. دستورالعمل های پزشک و دستورالعمل های روی بطری قرص باید به دقت دنبال شود. ممکن است به جای مصرف همزمان دوز داروی مسکن و داروهای شل کننده عضله، دوزهای  قبل از شروع اسپاسم و درد مفید باشد. بنابراین همیشه مقداری دارو در بدن وجود دارد و با از بین رفتن دارو، درد خیلی شدید نمی شود.

نگرانی در مورد استفاده بیش از حد داروهای شل کننده عضله

استفاده از شل کننده های عضلانی در جامعه پزشکی بحث برانگیز است. به گفته پزشکان متخصص کلینیک درد مهرگان استفاده روزافزون از این دارو ها باعث نگرانی در مورد عوارض جانبی نامطلوب و شواهد محدودی از اثربخشی آنها شده است. به ویژه زمانی که به طور مداوم برای یک بیماری مزمن استفاده می شود.

تحقیقات در مورد شل کننده های عضلانی به صورت وسیعی انجام شده است. تعدادی از مطالعات و تحلیل های تحقیقاتی نشان داده اند که داروهای شل کننده عضله نسبت به دارو نما در کاهش علائم کمردرد حاد غیراختصاصی در کوتاه مدت مفیدتر هستند. با این حال، تحقیقات دیگر نشان می دهد افرادی که برای کمردرد به اورژانس مراجعه می کنند. هیچ سود اضافی از مصرف داروهای شل کننده عضله دریافت نکردند.

دکتر مجید نجفی، مدیر کلینیک درد مهرگان

بیماری دژنراتیو دیسک کمر برای بیماران در سنین بالا نگرانی هایی را به همراه دارد. بسیاری از بیماران نگرانند که اگر در سن سی یا چهل سالگی کمردرد زیادی داشته باشند، با افزایش سن، درد بسیار بدتر می شود.

با این حال، بسیاری از گزینه های مدیریت درد و توانبخشی برای بیماری دژنراتیو دیسک در دسترس هستند. اگر بیماران بتوانند راهی برای مدیریت کمردرد و حفظ عملکرد خود بیابند، پیش آگهی کاملاً مطلوب است.

پیشرفت طولانی مدت انحطاط دیسک به خاطر پروتئین های التهابی در فضای دیسک است. این پروتئین ها در نهایت از بین می روند و باعث سفت شدن دیسک و کاهش حرکات دردناک می شوند.

پیامدهای دراز مدت بیماری دژنراتیو دیسک کمر

روند تخریب دیسک ستون فقرات ممکن است به تدریج یا به طور ناگهانی شروع شود، اما طی 2 تا 3 دهه از درد شدید و گاهی اوقات حتی ناتوان کننده به حالتی که در آن ستون فقرات تثبیت می شود و درد کاهش می یابد، پیشرفت می کند.

در کنار دیسک، مفاصل و استخوان های مهره نیز ممکن است تحت تأثیر فرآیند دژنراتیو قرار گیرند. ماهیچه های حمایت کننده، رگ های خونی و اعصاب نیز می توانند تحت تأثیر قرار گیرند. پیری ستون فقرات ممکن است با سایر شرایط دژنراتیو مرتبط باشد، از جمله:

آرتروز ستون فقرات

هنگامی که دیسک ساختار خود را از دست می دهد، مفاصل فاست کوچک ممکن است دچار کشیدگی شوند و این موضوع به انحطاط مفاصل سرعت بخشد.

پوکی استخوان

تخریب ساختار استخوانی می تواند خطر شکستگی در استخوان های مهره را افزایش دهد و به بی ثباتی ستون مهره ها و پیری ستون فقرات کمک کند.

تنگی کانال نخاعی

باریک شدن کانال نخاعی می تواند به دلیل صاف شدن، سفت شدن دیسک ها، برآمدگی به داخل کانال یا کشیدگی مفاصل فاست رخ دهد.

اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو دیسک کمر (سر خوردگی مهره ها)

یک مهره ممکن است به دلیل تحلیل رفتن مفاصل فاست که ممکن است نتیجه تخریب دیسک باشد، روی بدن دیگری بلغزد.

در حالی که بیماری دژنراتیو دیسک ممکن است چشم انداز مطلوبی داشته باشد، سایر ساختارهای تخریب کننده گاهی اوقات می توانند بر اعصاب یا رگ های خونی تأثیر بگذارند و منجر به انواع علائم شوند.

نشانه های تخریب دیسک ستون فقرات در اسکن MRI

دژنراسیون دیسک تا دهه ششم زندگی و بعد از آن، زمانی که خطر درد ناشی از دیسک در حال تخریب بیشتر است، رایج است. تخریب دیسک همچنین می تواند در سنین پایین تر شروع شود، اما درد الزاما همیشه با انحطاط دیسک همراه نیست. در واقع، مشاهده دیسک های تحلیل رفته در تصویربرداری پزشکی در فردی که درد مربوط به ستون فقرات ندارد، معمول است.

تصویربرداری مغناطیسی، که اسکن MRI نامیده می شود، کمک زیادی به درک ما از بیماری دیسک های دژنراتیو و فرآیند تخریب طبیعی کرده است. با ظهور فناوری MRI، جزئیات آناتومیک خوبی از دیسک را می توان تصویربرداری کرد و با درد فرد مرتبط کرد.

مطالعات با اسکن MRI در مجموع احتمال دژنراسیون را با سن نشان می دهد:

• 37% از جوانان 20 ساله بدون درد دچار دژنراسیون دیسک هستند
• 96% از افراد 80 ساله بدون درد دچار دژنراسیون دیسک هستند

افزایش سن ممکن است با تحلیل ستون فقرات مرتبط باشد، که همیشه یک روند دردناک نیست. پزشکان متخصص ستون فقرات مهرگان می توانند تعیین کنند که آیا انحطاط دیسک ستون فقرات در اسکن MRI با علائم بالینی ستون فقرات در حال تخریب، مانند کمردرد و سفتی در بیماری دیسک دژنراتیو کمر یا درد گردن و سفتی در بیماری دیسک دژنراتیو گردنی مرتبط است یا خیر.کافیست از طریق فرم ویزیت غیر حضوری کلینیک درد مهرگان مشکل خود را با ما در میان بگذارید.

بینش در مورد زندگی با بیماری دژنراتیو دیسک کمر

در بازه 20 تا 30 سال بیماری دژنراتیو دیسک، تشدید مکرر درد را می توان با استفاده از تمرینات، مراقبت از خود و درمان های دیگر مدیریت کرد. اغلب، این تکنیک های مدیریتی می توانند علائم مزمن درد را در عرض چند ماه کاهش دهند.

دکتر مجید نجفی متخصص درد کلینیک درد مهرگان

روش تشخیص دیسک کمر و فرآیند آن برای هر دو بیماری دژنراتیو دیسک و فتق دیسک شامل طیف وسیعی از روش ها است. این روش ها دیسک را به عنوان منبع درد تأیید می نماید. همچنین مکانیک و آناتومی و علت بروز درد را تأیید می کند.

بررسی تاریخچه پزشکی و علائم خاص

فرآیند و روش تشخیص دیسک معمولاً با یک تاریخچه پزشکی جمع آوری شده و بررسی علائم فعلی شروع می شود. بررسی کامل علائم شامل موارد زیر است:

• محل درد، از جمله اینکه آیا محدود به گردن یا پشت است یا اینکه شامل درد بازو یا پا می شود
• شرحی از احساس درد، مانند سوزش، احساس تیر کشنده، یا ضربه زدن
• فعالیت ها، پوزیشن ها یا درمان های خاص باعث بهتر یا بدتر شدن درد می شوند یا نه

دانستن یک پیش زمینه پزشکی کامل می تواند سایر شرایط احتمالی را که ممکن است باعث درد شوند را رد یا شناسایی کند. سابقه پزشکی ممکن است شامل اطلاعاتی در مورد مشکلات و بیماریهای مزمن فرد، تشخیص های قبلی و درمان های گذشته و اثربخشی آنها باشد. معمولاً اطلاعات مربوط به عادات خواب، رژیم غذایی و ورزش نیز جمع آوری می شود.

معاینه فیزیکی به عنوان یک روش تشخیص دیسک کمر

یک معاینه فیزیکی برای تشخیص درد دیسک ممکن است شامل یک یا چند معاینه زیر باشد:

لمس دیسک کمر

لمس (احساس با دست) ساختارهای خاص می تواند به شناسایی منبع درد کمک کند. به عنوان مثال، بدتر شدن درد هنگام فشار به ستون فقرات ممکن است نشان دهنده حساسیت ناشی از یک دیسک آسیب دیده باشد.

تست های حرکتی

آزمایش هایی که دامنه حرکتی ستون فقرات را ارزیابی می کنند ممکن است شامل خم کردن گردن یا بالاتنه به جلو، عقب یا به پهلو باشد. علاوه بر این، اگر بالا بردن یک پا در جلوی بدن باعث تشدید درد ساق پا شود، می تواند نشان دهنده فتق دیسک کمر باشد (تست بالا بردن  مستقیم پا).

قدرت عضلانی

یک معاینه عصبی ممکن است برای ارزیابی قدرت عضلانی و تعیین اینکه آیا ریشه عصبی توسط فتق دیسک فشرده شده است انجام شود. آزمایش قدرت عضلانی ممکن است شامل نگه داشتن بازوها یا پاها در کنار یا جلوی بدن برای بررسی لرزش، آتروفی عضلانی یا سایر حرکات غیر طبیعی انجام شود.

تست رفلکس

تحریک ریشه عصبی می تواند رفلکس ها را در بازوها یا پاها کاهش دهد. تست رفلکس شامل ضربه زدن به نواحی خاص با چکش رفلکس است. اگر واکنش کم یا بدون واکنش باشد، ممکن است نشان دهنده فشرده شدن ریشه عصبی در ستون فقرات باشد.

برخی از تست های معاینه فیزیکی ممکن است برای رد یا تایید تشخیصی که با علائم گزارش شده در تاریخچه پزشکی مطابقت دارد استفاده شود.

تست های تشخیصی دیسک کمر

ممکن است یک آزمایش تشخیصی برای تایید مشکل دیسک کمر و یا برای به دست آوردن اطلاعات اضافی مانند محل فتق دیسک کمر و ریشه های عصبی درگیر درخواست شود. آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سی تی اسکن یا میلوگرام

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) شامل یک عکس اشعه ایکس از بدن است که با کامپیوتر تصویر را به بخش های مقطع ستون فقرات مجدداً فرمت می کند. گاهی اوقات یک میلوگرام در طول سی تی اسکن انجام می شود که در آن رنگ رادیوگرافی به آن ناحیه تزریق می شود تا جزئیات بیشتری در مورد ساختارهای ستون فقرات ارائه شود.

اسکن ام آر آی

تصویربرداری مغناطیسی (MRI) ارزیابی حساس و دقیقی از اعصاب ستون فقرات و آناتومی، از جمله تراز دیسک، ارتفاع، هیدراتاسیون، و پیکربندی ارائه می دهد.

دیسکوگرام

اگر درمان جراحی دیسک در نظر گرفته شود، ممکن است دیسکوگرام برای تأیید اینکه کدام دیسک دردناک است توصیه شود. در این آزمایش، رنگ رادیوگرافی به دیسک تزریق می شود تا درد در دیسک از فشار تزریق رنگ ایجاد شود.

• توجه به این نکته مهم است که یافته های آزمایش در اسکن MRI یا سایر تست های تشخیصی به خودی خود یک تشخیص نیستند. یافته های معاینه فیزیکی و بررسی علائم باید با MRI یا سایر یافته های آزمایش مطابقت داشته باشد تا علت درد به طور دقیق شناسایی شود.
• تنها در این صورت می توان یک برنامه درمانی موثر تجویز کرد، خواه مستلزم درمان عصب فشرده شده از فتق دیسک کمر، درد دیسک ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک، یا شرایط دیگر باشد.

دکتر مجید نجفی متخصص درد کلینیک درد مهرگان

تعویض دیسک مصنوعی کمر که به آن تعویض کامل دیسک نیز می گویند، برای درمان دیسک های دردناک کمر  کاربرد دارد. مفاصل فاست به صورت جفت و در پشت ستون فقرات در هر سطح دیسک قرار دارند. این مفاصل باید تغییرات آرتروز کمی داشته یا هیچ تغییری نداشته باشند. تا بتوان دیسک را با جایگزینی مصنوعی دیسک درمان کرد. انجام این اقدامات خطر درد احتمالی بعد از عمل به دلیل حرکت دردناک مفصل فاست را به حداقل می رساند.

در حال حاضر چندین ایمپلنت دیسک مصنوعی مورد تایید FDA برای استفاده در ایالات متحده وجود دارد. عوامل زیادی باعث می شود، بیمار واجد شرایط جراحی دیسک مصنوعی کمر نباشد. به عنوان مثال، بیماران باید کیفیت استخوانی خوب و بدون پوکی استخوان بوده تا کاندیدای جایگزینی کامل دیسک باشند. این بیماران نمی بایست از قبل ناپایداری ستون فقرات به شکل سابلوکساسیون (مانند اسپوندیلولیستزیس) یا انحنای غیر طبیعی ستون فقرات (مانند اسکولیوز) داشته باشند.

روش انجام

در حال حاضر، ایمپلنت های دیسک مصنوعی به گونه ای طراحی شده اند که از جلو و مرکز در فضای دیسک قرار می گیرند. برای رسیدن به آنجا، روش جراحی دیسک به صورت قدامی (از جلو) انجام می شود. در این روش از برشی در جلوی شکم یا نزدیک به آن، به ستون فقرات و دیسک در اطراف محتویات شکم (رتروپریتونال) می رسد.

در پشت محتویات شکم، ستون فقرات با حرکت دادن رگ های خونی اصلی که خون را به پاها و از پاها به پهلو می آورند، می رسد. این رگ ها معمولاً مستقیماً در سطح جلویی ستون فقرات یافت می شوند. آنها برای اینکه بتوانند به طور ایمن روی ستون فقرات کار کنند باید حرکت داده و محافظت شوند. به دلیل این نیازها، یک جراح عروق یا جراح عمومی معمولاً به عنوان جراح همکار با جراح ستون فقرات در طی عمل های قدامی ستون فقرات مانند تعویض کامل حضور دارد.

فیکساسیون ستون فقرات بین بدن قدامی معمولاً از طریق همین روش انجام می شود.

ایمپلنت دیسک مصنوعی

حرکت معمولی دیسک در خم شدن و اکستنشن بسیار پیچیده است. در حالی که تعویض دیسک مصنوعی برای ترک فضای دیسک تا حدی متحرک طراحی شده است، به خودی خود حرکت “عادی” ستون فقرات را تکرار نمی کند. هر طرح ایمپلنت الگوهای حرکتی مختلفی تولید می کند. در حال حاضر مشخص نیست که آیا حفظ یک حرکت خاص مهمتر از دیگری است یا به سادگی حفظ نوعی حرکت به منظور کاهش تنش های مشاهده شده در دیسک های مجاور مهم است (همانطور که در جراحی فیوژن اتفاق می افتد).

برخی گزارش ها حاکی از آن است که بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض دیسک مصنوعی قرار گرفته اند، انحطاط مفصل فاست خلفی را تسریع کرده اند و احساس می شود که این به دلیل حرکت غیرطبیعی ارائه شده توسط دیسک مصنوعی است. در تجربه بالینی خیلی زود است که بگوییم این پدیده واقعی است یا نه و آیا تبدیل به یک مشکل بالینی خواهد شد.

پیشگیری از بیماری بخش مجاور با جراحی دیسک

اعتقاد بر این است که مزیت بالقوه طولانی مدت حفظ حرکت ستون فقرات با جایگزینی دیسک مصنوعی، تخریب کمتر و مشکلات دیسک های اطراف است. با این حال، این تنها یک مزیت نظری است، زیرا هیچ مطالعه پزشکی طولانی مدت خوبی انجام نشده است (این روش ها و دستگاه ها بسیار جدید هستند). تنها پس از یک زمان پیگیری طولانی تر و مطالعات پزشکی اضافی، متوجه می شویم که آیا جراحی دیسک سود واقعی است یا خیر.

شما می توانید از طریق ویزیت غیر حضوری درد کمر کلینیک درد مهرگان پیش از جراحی دیسک، مشکل خود را با ما در میان بگذارید.

چندین مکانیسم و مسیر درد ارتباط متقابل بین سردرد و گردن درد را توضیح می دهد. بسیاری از ساختارهای آناتومیک در سر و گردن به درد حساس هستند. مسیرهای درد بسته به ساختارهای درگیر متفاوت است.

نقش هسته تریژمینوسرویکال

رشته های عصبی حسی از عصب سه قلو و اعصاب نخاعی فوقانی در هسته تریژمینوسرویکال واقع در ستون فقرات گردنی فوقانی همگرا می شوند. سیگنال های درد از صورت شامل بالای سر، پیشانی، چشم و ناحیه شقیقه از طریق اعصاب سه قلو منتقل می شوند. درد ناشی از عناصری در گردن مانند مهره ها، دیسک ها، مفاصل، ماهیچه ها و یا اعصاب از طریق اعصاب نخاعی فوقانی منتقل می شود. به عقیده پزشکان فوق تخصص کلینیک درد مهرگان، هنگامی که یک ورودی درد از گردن به هسته تریژمینوسرویکال می رسد، به عنوان درد ناشی از اعصاب سه قلو تعبیر می شود و در نواحی مختلف سر درک می شود. اعتقاد بر این است که مکانیسم مشابهی باعث انتقال سردرد به گردن می شود.

نقش سخت شامه در ایجاد درد گردن و سر

نشان داده شده است که سخت شامه (بیرونی ترین پوشش) مغز دارای اتصالات مستقیم به عضله کوچک خلفی رکتوس سر و رباط nuchae در محل اتصال سر و گردن است. این ماهیچه ها و رباط های زیر پس سری در پشت سر وجود دارند و کشش مکانیکی این بافت ها ممکن است باعث حرکت سخت شما شود.این نظریه نقش سخت شامه را در ایجاد گردن درد و سردرد نشان می دهد.

نقش سیستم ایمنی بدن

در موارد ترومای گردنی، اعتقاد بر این است که سیستم ایمنی سیگنال فعال شدن عوامل تولید کننده درد، مانند ماده P و پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین را می دهد. این فعال سازی منجر به افزایش سطوح مواد التهابی مانند سیتوکین ها، اینترلوکین-I و فاکتور نکروز تومور در جریان خون می شود. اعتقاد بر این است که این پدیده به دنبال تروما باعث ایجاد درد در سر و گردن می شود.

سردرد امیکرون

متاسفانه اخیرا ویروس کرونا شکلی جدی تر به خود گرفته و امیکرون در مدت زمان کوتاهی به سویه غالب در سراسر جهان تبدیل شده است. این باعث افزایش قابل توجه تعداد مبتلایان به بیماری کووید ۱۹ شد. متخصصان معتقدند سردرد امیکرون حتی در صورت استفاده از مسکن به مدت سه روز ادامه دارد.

نقش رگ های خونی و بافت های مغزی

برخی از رگ های خونی و بافت های مغز در سر که به ویژه به درد حساس هستند ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرخرگ ها
• سینوس های وریدی و شاخه های آنها
• قسمت هایی از سخت شامه مغز واقع در قاعده شریان های دورال
• شریان های مغزی در پایه مغز
• اتساع یا التهاب این ساختارهای ظریف منجر به درک درد در سر و بالای گردن می شود.
• ترکیبی از یک یا چند مسیر یا مکانیسم درد به احتمال زیاد مسئول ایجاد سردرد و گردن درد با هم هستند.

دکتر مجید نجفی، مدیر کلینیک درد مهرگان

ستون فقرات کمر به علت نسبتاً غیرمعمول تنگی نخاعی به کیست سینوویال دچار می شود. این یک وضعیت خوش خیم است و علائم و سطح درد یا ناراحتی ممکن است برای سال ها ثابت بماند.

کیست سینوویال یک کیسه پر از مایع است که در نتیجه انحطاط ستون فقرات ایجاد می شود. از آنجایی که کیست سینوویال از دژنراسیون ایجاد می شود، اغلب در بیماران کمتر از 45 سال دیده نمی شود و در بیماران بالای 65 سال شایع تر است.

کیسه پر از مایع باعث ایجاد فشار در داخل کانال نخاعی می شود که می تواند تمام علائم تنگی ستون فقرات را برای بیمار ایجاد کند. تنگی کانال نخاعی وضعیتی است که زمانی رخ می دهد که دژنراسیون در مفاصل فاست باعث فشار بر روی اعصاب در هنگام خروج از ستون فقرات می شود.

علل ایجاد کیست سینوویال

کیست سینوویال در نتیجه انحطاط مفصل فاست در ستون فقرات کمری ایجاد می شود. این معمولاً فرآیندی است که فقط در ستون فقرات کمری اتفاق می افتد و تقریباً همیشه در سطح L4-L5 (به ندرت در L3-L4) ایجاد می شود.

درد احتمالاً ناشی از عدم تخلیه خون وریدی اطراف اعصاب است که منجر به درد و تحریک اعصاب می شود. نشستن باعث تخلیه خون و کاهش فشار می شود.

مفاصل فاست ستون فقرات کمر

مفاصل فاست ستون فقرات کمری شبیه سایر مفاصل بدن مانند لگن یا زانو هستند، از این نظر:

• از دو سطح روبروی هم که با غضروف پوشانده شده اند تشکیل ند.
• غضروف سطح صاف و بسیار لغزنده ای است که به مفصل اجازه حرکت می دهد. با تحلیل رفتن، غضروف سطح صاف و بدون اصطکاک خود را از دست می دهد.
• یک کپسول ضخیم کل مفصل را احاطه کرده است و درون آن سینوویوم قرار دارد.
• سینوویوم یک لایه نازک از بافت است که مایعی را در داخل مفصل تولید می کند که به روان شدن بیشتر مفصل کمک می کند.
• با تحلیل رفتن مفصل می تواند مایع بیشتری تولید کند. این مایع اضافی می تواند با اضافه کردن لوبریکانت برای فعال کردن مفصل کمک کند.
• تصور می شود که کیست سینوویال در پاسخ به این مایع اضافی ایجاد می شود. مایع از طریق یک سوراخ از نوع دریچه توپی یک طرفه از کپسول مفصلی خارج می شود، اما در یک پوشش سینوویال باقی می ماند. این به طور عملکردی مایع را به یک طرف به داخل کیسه مایع پمپ می کند.
• مایع اما تحت فشار زیادی نیست و معمولاً مشکلات شدیدی ایجاد نمی کند. به همین دلیل، مشکلات جدی مانند نقایص عصبی یا سندرم دم اسب (از دست دادن کنترل روده و مثانه) حتی برای کیست های بسیار بزرگ بسیار غیر معمول است.
• درمان کیست سینوویال که باعث تنگی علامت دار کمر می شود، تا حد زیادی مانند سایر علل تنگی ستون فقرات کمری است، با این تفاوت که اغلب ناپایداری ستون فقرات در همان مفصل وجود دارد که در صورت نیاز به جراحی باید مد نظر قرار گیرد.

دکتر مجید نجفی، مدیر کلینک درد مهرگان

عمل فیوژن ستون فقرات نرخ موفقیت بالایی برای تثبیت 2 یا چند مهره مجاور دارد. این جراحی امکان بازگشت به سطوح فعالیت طبیعی قبلی را فراهم می کند. زمان بهبودی می تواند بر اساس عوامل بسیاری متفاوت باشد. این عوامل شامل وسعت جراحی فیوژن، سایر شرایط پزشکی، و میزان رعایت دقیق دستورالعمل های مراقبتی است.

زمان ریکاوری عمل فیوژن ستون فقرات

اکثر افراد می توانند حدود 2 تا 4 روز پس از عمل فیوژن ستون فقرات کمری (اگر افراد دیگری در خانه باشند) از بیمارستان به خانه برگردند. در صورت عدم مصرف داروهای مخدر، چند هفته پس از آن می توان رانندگی کرد. معمولاً حدود 4 تا 6 هفته طول می کشد تا به یک شغل اداری یا کم تحرک بازگردید، اما بازگشت به فعالیت هایی که بیشتر فیزیکی هستند ممکن است 3 ماه یا بیشتر طول بکشد.

علیرغم نام این جراحی، ستون فقرات در طی عمل فیوژن ستون فقرات کمری عملاً جوش نمی خورد. در عوض، در طول جراحی، یک پیوند یا جایگزین استخوان در ستون فقرات قرار می گیرد که رشد استخوان بین مهره های مجاور را تسهیل می کند تا در نهایت یک استخوان تشکیل شود، فرآیندی که معمولاً حدود 3 تا 6 ماه طول می کشد. استخوان جدید ستون فقرات را در آن بخش بی حرکت می کند. پیچ ها، قفس ها، صفحات و میله ها ممکن است در حین عمل فیوژن برای تثبیت ناحیه در حالی که استخوان بهبود می یابد و جامد می شود، کاشته شود. برخی از بیماران در طول نقاهت از بریس استفاده می کنند که حرکت را محدود می کند

استخوان طی 12 تا 18 ماه پس از جراحی به بلوغ و استحکام ادامه می دهد. بسیاری از افراد با فیوژن تک سطحی می توانند حدود 6 ماه پس از عمل به همه فعالیت ها – حتی فعالیت های شدید مانند وزنه برداری یا کارهای ساختمانی – بازگردند.

بهبودی سریعتر بعد از عمل فیوژن

در حالی که معمولاً 3 تا 6 ماه طول می کشد تا مهره های مجاور به یک استخوان جامد پس از عمل فیوژن جوش بخورند، فرآیند التیام و جوش خوردن ممکن است در برخی از بیماران به دلایل زیر بیشتر طول بکشد:

• مصرف سیگار
• چاقی و پوکی استخوان
• برخی از بیماری های مزمن مانند دیابت
• سوء تغذیه
• افسردگی
• استفاده طولانی مدت از مواد افیونی قبل از جراحی
• داروی پردنیزولون

عوامل دیگری نیز می توانند روند بهبود را کاهش دهند. به عنوان مثال، درگیر شدن در فعالیت های پرخطر (مانند خم شدن، بلند کردن یا پیچیدن) در اوایل دوره بهبودی ممکن است منجر به شکست شود یا به جراحی دوم نیاز داشته باشد.

برنامه ریزی برای عمل جراحی

نگرانی در مورد کنترل درد پس از فیوژن ستون فقرات کمری رایج است. صحبت کردن با جراح از قبل در مورد گزینه های تسکین درد به ایجاد انتظارات واقع بینانه کمک می کند. اگر بیماران به مدت 3 ماه قبل از جراحی از داروهای مخدر مزمن استفاده کنند، کنترل درد کافی در اوایل بعد از جراحی بسیار دشوار است. دریافت مجدد برای داروهای حاوی اکسی کدون یا مورفین اغلب وقت گیرتر از گذشته است، بنابراین بررسی زودهنگام با جراح در مورد فرآیند پر کردن مجدد می تواند به جلوگیری از مشکلات کمک کند.

آمادگی در خانه بعد از عمل فیوژن

بعد از انجام عمل فیوژن می توان با اقدامات زیر، شرایط را برای یک بهبودی سرعتر فراهم نمود:

در دسترس بودن وسایل روزمره

اقلام معمولی در نقاطی که به راحتی قابل دسترسی هستند نگه داری کنید.

برنامه ریزی برای وعده های غذایی

برای به حداقل رساندن ایستادن و حرکت در آشپزخانه برای تهیه غذا، غذاهای قابل مایکروویو تهیه کنید یا برای استفاده بعدی غذا بپزید و فریز کنید.

درخواست کمک از دیگران

در انجام کارهای سنگین تر مانند شست و شوی لباس دیگران می توانند به شما کمک کنند.

همچنین توصیه می شود از جراح ایده هایی در مورد آمادگی برای بازگشت به خانه پس از جراحی فیوژن بپرسید.  مانند اینکه آیا بیمار در ابتدا می تواند از پله ها استفاده کند یا خیر.

در صورتی که نیاز به مشورت با یک پزشک متخصص در زمینه عمل فیوژن دارید می توانید از طریق ویزیت غیر حضوری درد کمر شرح حال خود را برای متخصصین کلینیک درد مهرگان ارسال کنید. شرح حال شما در کمترین زمان ممکن بررسی و نسخه شما همراه با توضیحات در قالب یک ویدئو برایتان ارسال می شود. همچنین در صورتی که نیاز به مراجعه حضوری باشد، نوبت ویزیت حضوری برای شما رزرو می شود.

دکتر مجید نجفی، کلینیک درد مهرگان

فتق دیسک کمر شایع ترین دلیل جراحی ستون فقرات در بزرگسالان در طول سال های کاری است. اگر درد و سایر علائم فتق دیسک کمر پس از شش هفته ادامه یابد، اغلب جراحی دیسک کمر در نظر گرفته می شود.

چه زمانی جراحی لازم است

• درد شدید وجود دارد و فرد در حفظ سطح معقولی از عملکردهای روزانه مانند ایستادن یا راه رفتن مشکل دارد.
• فرد علائم عصبی پیشرونده را تجربه می کند، مانند بدتر شدن ضعف پا، و یا بی حسی.
• از دست دادن عملکرد روده و مثانه وجود دارد.(بی اختیاری ادرار یا مدفوع).
• دارو، فیزیوتراپی و یا سایر درمان های غیرجراحی علائم را به میزان قابل توجهی کاهش نداده اند.

در برخی موارد خاص حتی قبل از اینکه بیمار شش هفته مراقبت های غیرجراحی را کامل کند، به جراحی نیاز است.

روش های میکرودیسککتومی برای فتق دیسک کمر

دو روش کم تهاجمی برای عمل دیسک کمر، میکرودیسککتومی و میکرودیسککتومی آندوسکوپی، معمولاً برای فتق دیسک کمر توصیه می شود. این روش ها فشار را از روی ریشه عصبی برداشته و محیط بهبودی بهتری را برای دیسک فراهم می کند.

معمولاً فقط بخش کوچکی از دیسک که به ریشه عصبی فشار می آورد باید برداشته شود و بیشتر دیسک سالم می ماند.

در میکرودیسککتومی از برش های کوچک استفاده می شود. برای جراحی میکرودیسککتومی آندوسکوپی، ابزارها از طریق یک لوله یا لوله های نازک وارد می شوند تا اختلال در بافت اطراف به حداقل برسد. یک دوربین کوچک را می توان از طریق یک لوله وارد کرد تا تصویری را برای جراح فراهم کند.

هر دو نوع جراحی دیسک کمر معمولاً به صورت سرپایی یا با یک شب اقامت در بیمارستان انجام می شود. اکثر بیماران می توانند در عرض یک تا سه هفته به سر کار و روال معمول خود بازگردند.

نرخ موفقیت برای جراحی دیسک کمر

جراحی دیسک کمر دارای میزان موفقیت بالایی است. یک مطالعه پزشکی گسترده نتایج خوب یا عالی را برای 84 درصد از کسانی که میکرودیسککتومی انجام می دهند و نزدیک به 80 درصد برای کسانی که میکرودیسککتومی آندوسکوپی انجام می دهند، گزارش کرده است.

میکرودیسککتومی و میکرودیسککتومی آندوسکوپی به ویژه در تسکین درد ساق پا یا همان سیاتیک مفید هستند. این روش ها در کاهش کمردرد موفقیت آمیز نبوده و معمولاً اگر مشکل اصلی کمر درد باشد، انجام نمی شوند.

ادبیات پزشکی مزایایی را برای جراحی در مقایسه با درمان غیرجراحی نشان داده است، اگرچه در برخی موارد این تفاوت با گذشت زمان کاهش می یابد. یک مطالعه بزرگ نشان داد که افرادی که برای فتق دیسک کمر تحت عمل دیسک کمر قرار گرفتند، نسبت به افرادی که درمان غیرجراحی داشتند، تا دو سال بهبود بیشتری در علائم داشتند.

در حالی که از میکرودیسککتومی و میکرودیسککتومی اندوسکوپیک به عنوان روش های کم خطر یاد می شود، همه جراحی ها دارای خطراتی هستند.

حدود 10 درصد از بیمارانی که میکرودیسککتومی انجام می دهند، فتق دیسک دیگری را در همان محل تجربه می کنند. احتمال عود در سه ماه اول بیشتر است، اما ممکن است سالها بعد نیز رخ دهد. عودهای متعدد معمولاً با جراحی فیوژن کمر برطرف می شوند. این کار تمام مواد دیسک را از بین می برد و حرکت دیسک ها را متوقف می کند.

در صورتی که دچار فتق دیسک کمر هستید یا انواع دیگری از کمر درد را تجریه کرده اید بهتر است هر چه زودتر شرایط خود را با کمک یک پزشک متخصص بررسی کنید. شما می توانید این کار را در کمترین زمین از طریق ویزیت غیرحضوری با یکی از پزشکان متخصص کلینیک درد مهرگان انجام دهید. برای این کار کافیست از طریق لینک ویزیت غیرحضوری درد کمر، شرح حال خود را برای ما ارسال کنید.
دکتر مجید نجفی، کلینیک درد مهرگان